Birinci Dünya Savaşı sona erdiğinde, savaşın kaybedenleri arasında yer alan Osmanlı Devleti, yeni bir girdaba girmişti. Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası İtilaf Devletleri, Anadolu'da işgallere başlamış, Rum ve Ermeni çeteleri de ülkedeki kargaşaları körüklemişti. 

İşgallere tepkisiz kalmadı

Böyle bir ortamda başladı Milli Mücadele. Mustafa Kemal, Anadolu'da artan karışıklığa son vermek amacıyla 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirildi. Ancak onun amacı, bu görevlendirmenin yetkilerini kullanarak işgallere karşı Anadolu'yu örgütlemekti.

Mustafa Kemal Atatürk 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktı

Bir ulusun bağımsızlık mücadelesinin fitilini ateşleyecek yolculuk 16 Mayıs'ta başladı. Bandırma Vapuru ile İstanbul'dan hareket eden Mustafa Kemal Atatürk 19 Mayıs 1919 sabahı Samsun'a ayak basar.

15 Mayıs'ta İzmir'in işgali sonrasında işgalcilere tepkiler artmış, bağımsızlık yolundaki mücadele azim ve kararlılığı kamçılanmıştı. Mustafa Kemal, Anadolu'daki dağınık ve yerel düzeydeki mücadeleyi ulusallaştıracak, liderliğiyle organize edecekti. Samsun'daki ilk faaliyetleriyle bile işgalcileri rahatsız etmeyi başarmıştı.

Omü Fen-Edb. Fak. Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Tellioğlu, "İngilizler, Samsun'daki asayiş olaylarını araştırmasıyla ilgili beklentilerinin hiç birine ulaşamadılar. Mustafa Kemal'den aldıkları cevaplar konusunda ve Mustafa Kemal'in onların tasarruf ettiğinden onların düşündüğünden daha farklı bir çizgide ilerlediğini görüyorlar. Havza'dan itibaren onu durdurmaya çalışıyorlar ancak başarılı olamıyorlar." ifadelerini kullandı.

Milli mücadelenin başarılı olabilmesi için Anadolu'yu gezecek, zihninin derinliklerindeki hedefini vatanperverlerle bir bir paylaşacaktı. Sonraki durağı da Samsun'un ilçesi, Havza oldu.

Milli Mücadele, Anadolu'da genelgeler ve kongrelerle örgütlendi

Tellioğlu, "Mustafa Kemal Paşa Havza'da milli mücadelenin ilk işaretlerini verdi. Birincisi orada Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kurulmasını sağladı Havza'da. İkincisi çektiği telgraflarla ülkenin her yanında İzmir'in işgaline karşı protestolar düzenlenmesini ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin kurulmasını istedi yani bizim milli mücadelemizin çekirdeğini orada başlatmış oluyor. Amasya Genelgesiyle bunu artık bütün dünyaya duyurmuş oluyor." diye konuştu.

Yayınladığı Havza Genelgesiyle, işgallere karşı halkta oluşan direniş bilincini geliştirmekti amacı. Verdiği talimatlar kısa sürede işgallere boyun eğen İstanbul Hükümetini rahatsız etmiş, İstanbul'a çağrılmıştı. Ancak O, omuzladığı Milli Mücadeleyi sonuna dek sürdürmekte kararlıydı, gitmedi.

Amacına adım adım ilerledi

Amasya Genelgesi, Erzurum ve Sivas Kongreleriyle de bağımsızlığa giden yolda adım adım ilerleyecekti. Samsun'da fitilini ateşlediği Milli Mücadele, 3 yılın sonunda düşmanın İzmir'den denize dökülmesiyle sona erdi. Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın imzalanmasıyla da yeni Türk Devletini dünyaya tanıttı. Şehit kanlarıyla sulanan Anadolu'daki bu bağımsızlık mücadelesi yarınlar için de yol gösterici oldu.