Başkan Gündüz, sebze/ meyve fiyatlarını afaki söyleyen basına çağrıda bulundu: Sahaya gelin ve fiyatı görün

Özellikle basında bazı meyve ve sebzelerin fiyatları çok afaki söyleniyor, kirazın kilosunun 60 lira olduğunun söylendiği gün kirazın kilosu halde 20 liraydı. Oturdukları yerden fiyat belirliyorlar. Lüks market/ manavlarda böyle olabiliyor fiyatlar fakat bunların sayısı oldukça az. Basın lüks yerlerden fiyat alacağına bir gün Sincan pazarından fiyat alsın, bir gün başka bir pazardan. Göreve başladığımızın üçüncü haftasında bir gazeteci telefonda fiyat istedi. 'Gelip burada sahayı görmelisiniz' dedim. Ertesi gün 'alış 1 lira satış 3 lira' yazmış. Neye dayanarak bunu söylüyorsunuz? O haberin yazıldığı gün Ankara'da patatesin kilosu 2 lira. Basının verdiği fiyatların bizimle hiçbir alakası yok, sebze-meyve işi borsa. Sabahın 5'inde çileğin kilosu 6 lira iken, saat 10'da aynı çileği 2 liraya alırsınız. Sabah ürünün fiyatı 2,5 lira olur, öğle vakitlerinde 4 liraya alırsınız. Basının toptancı haline gelerek, fiyatları ve ürünleri görmesini istiyorum. Buradaki gerçek fiyatlarla sahadaki fiyatı karşılaştırarak yorum yapması çok daha sağlıklı olur.

Yumuşak ve taze ürünlerde fiyat arz-talebe göre belirlenir, buna rağmen standart fiyatlar vardır, onun dışına çıkılamaz. Fiyatlar konusunda bir kirlilik mevcut. 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da 'künye' adı verilen bir uygulama mevcut. Künye, her bir ürünün üretim yerini, cinsini, miktarını, hangi üretici ve işletmeye ait olduğunu, varsa sertifika bilgilerini içeren bir belgedir. Ürünün üretildiği yerde ürüne takılan künye ile ürün son tezgaha kadar takip ediliyor. Bu uygulamanın amacı şuydu; her şey toptancı haline gelecek, kayıt altına alınarak, gerçek fiyatlarla toptancı halinden çıkarak tüketiciye ulaşacak. Toptancı halleri yüzde 5-8 arasında komisyon alır, komisyoncunun kazancı yüzde 3-4 bandındadır. Hale hiç girmeyen arkadaşlarımız ekranda gerçek fiyatları yansıtmıyor, fiyatlar çok yüksek telaffuz ediliyor, bilgi kirliliği buradan çıkıyor. Bu hususta bakanlıkla gerekli görüşmeyi yapacağız.

Fiyatların dengesiz olmasının sebepleri var, bu sebeplerden birincisi; marketin biri ürünü toptancı halinden peşin olarak alıyor, böyle olunca diğer markete göre 10-20 kuruş daha aşağı fiyata alabiliyor.  6 ay gibi uzun sürelerle ürün alan marketler ile peşin alan market asla aynı fiyatla ürün almıyor. 

İkinci sebep, nakliyat ve ambalaj sisteminin pahalılığı. Örnek vermek gerekirse, 1 adet kıvırcık50 kuruşa mal oluyor, boş kasası 2 lira. Her kasaya 6 kıvırcık koyuluyor. Taşıma masrafı ve kayıp mal da oluşuyor. Bir kıvırcık tezgahta 2 liraya satıldığında kazanç olmuyor. Ama ne diyorlar, 'ürün yerinde 50 kuruş, tezgahta 2 lira, dört kat'. Öyle değil işte. Üretici ürününü doğrudan kendisi satmak istiyor ama ambalajlama, kasalama gibi sistemleri olmadığından bu mümkün değil. Toptancı halleri bu işlevi görüyor, buralardaki sistem sayesinde hiçbir üreticinin ürünü boşa gitmez.

Üçüncü olarak, fiyatlarla ilgili ürün çeşitliliğinden söz etmek mümkün.  Onlarca çeşit domatesin her birinin fiyatları birbirinden farklı. Bu kadar fazla çeşitte domates olmasına gerek yok, takibi de zor. Onlarca çeşit domatesin hal kayıt sisteminde ismi yok, sistemde isimler olmadığından takibi de oldukça zor oluyor.

Fiyatlardaki dengesizliğin en önemli sebeplerinden biri de şudur; müşteri fiyatları yükseltiyor. Tezgahtan evine ürün götüren kişiler fiyatları etkiliyor. Satış yaparken müşteriye seçme hakkı tanımayan markette ürün zayi olmuyor, görevli satış yaparken zayi olan ürünün farkını üstüne koymuyor. Seçme serbest yapan arkadaşımız ürününün yüzde 25'ini çöpe atıyor. Zayi olan yüzde 25'lik kısım müşteriden kaynaklanıyor. Müşteri ürünü eline alıyor, sıkıyor bırakıyor. Bunu yaparken kazançlı olduğunu sanıyor. Seçme serbestisinin bir avantaj olduğunu düşünen tüketici hata yapıyor. Satıcı, tüketici eliyle zayi olan yüzde 25'lik ürünün maliyetini de fiyata koymak zorunda kalıyor, yoksa ticaret yapılamaz. Tezgahta sürekli dokunulan ürün yoruluyor. Toptancı haline gelip ürün alan kişi, ürünün çok iyi olduğunu söylüyor, biz bu ürünün aynısını marketlere gönderiyoruz. Toptancı halindeki ürünün daha güzel, daha temiz olmasının nedeni dokunulmamış olması. 

Yıllardır Ankara'da yaşayan hemşehrilerimiz Yenimahalle'deki toptancı halinin yerini bilmiyor, günde yüz binlerce ton ürün satışı yapılıyor burada. Elvankent'e yapılması planlanan halimizi biz çok iyi tanıtacağız, Ankara'da yaşayan tüm hemşehrilerimiz o halin yerini bilecek. Büyükşehir Belediye Başkanımız halin 1 yıl içinde taşınacağını söylüyor. ASEMKOM Başkanı olarak bize düşen vatandaşımızı bilgi kirliliğine karşı uyarmak ve bilinçlendirmek. 

Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Bey'in (Gökçek) tanzim satışlarla ilgili bir açıklaması oldu, bu paylaşımını kendisiyle görüşmemizden 1 gün sonra yaptı. Ziyaretimizde, 'toptancılar olarak size nasıl yardımcı olabiliriz?' şeklinde sorduğumuzda 'ürünleri ucuza satın, vatandaş faydalansın, bizim için yapabileceğiniz en iyi şey bu olur.' dedi.