Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi, bu yılki Abel Ödülü’nün Texas Üniversitesi emekli profesörü Karen Uhlenbeck’e verildiğini açıkladı. Dr. Uhlenbeck ödülü almaya; analiz, geometri ve matematiksel fizik alanına yaptığı katkılardan dolayı layık görüldü.

Esas çalışma alanı, çok boyutlu eğrisel uzaylardaki sabun katmanlarının kompleks biçimleri olan Dr. Uhlenbeck, ona Abel ödülünü getiren son çalışmasında, fizikçilerin kuantum alan teorisinde sıklıkla kullandığı, parçacıkların kuvvetle olan temel ilişkisini tarif etmeye yarayan teknikleri özenli bir matematiksel altyapı ile destekledi.

Dr. Uhlenbeck, kendisini Abel Ödülü’nü almaya hak kazanan ilk kadın olmaya götüren süreçte geometrik analiz olarak bilinen alana çok büyük katkılarda bulundu ve şu an çok sayıda matematikçi tarafından yaygın biçimde kullanılan teknikler geliştirdi.

Princeton’daki Institute for Advanced Study’de misafir öğretim üyesi olarak çalışan 76 yaşındaki Dr. Uhlenbeck, ödülle birlikte gelen 700.000 dolarla ne yapacağına henüz karar vermediğini belirtti.

Bilindiği gibi, Nobel ödülü birçok dalda verilmesine rağmen matematik dalında verilmiyor ve 1936 yılından bu yana her dört yılda bir kırk yaşın altındaki matematikçilere verilen Fields madalyası “Matematiğin Nobel”i olarak biliniyor. Oysa, ismini Norveçli matematikçi Niels Hendrik Abel’den alan Abel Ödülleri kazananları yaşla sınırlamaması açısından Nobel ödülüne daha çok benziyor. Daha önce Abel Ödülü’nü kazanan matematikçiler arasında Fermat’ın son teoremini ispatlayan Andrew J. Wiles, ve yaşam öyküsü “A Beautiful Mind” filmine ilham olan John F. Nash Jr. da bulunuyor.

Kariyerindeki önemli çalışmalarını otuzlu yaşlarının sonlarında yayınlamaya başlayan Dr. Uhlenbeck’in daha önceki başarıları arasında, 1983 yılında, 41 yaşındayken, 204.000 dolarlık MacArthur bursunu almaya hak kazanmak ve 1990 yılında Uluslararası Matematikçiler Kongresinde çağrılı konuşmacı olarak davet edilen ikinci kadın olarak adını tarihe yazdırmak da bulunuyor.

Karen Uhlenbeck Abel ödülünü kazandı! Karen Uhlenbeck kimdir?

Karen Uhlenbeck, bu yıl Abel ödülünü kazanarak bir ilke imza attı. İlk kez bir kadın böylelikle Abel ödülünün sahibi oldu. Karen Uhlenbeck kimdir, hangi alanda Abel ödülünü kazandı? Karen Uhlenbeck, kimdir, kaç yaşındadır, nerelidir? Sorusunun cevabını sizin için araştırdık. Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi, Teksas Üniversitesinden Prof. Dr. Uhlenbeck'in, ilk kez 2003'te verilen ödüle layık görüldüğünü açıkladı.  Karen Uhlenbeck, "matematik alanının en prestijli ödülü" olarak nitelendirilen Abel'i kazanan "ilk kadın" unvanını elde etti. Parça türevli denklemler alanındaki çalışmaları ile tanınan Prof. Dr. Uhlenbeck, fizik, geometri ve kuantum alanında çalışmalar yaparak büyük bir başarıya imza attı.

Karen Uhlenbeck 1942 yılında ABD’de doğdu. ‘Varyasyonlar hesabı’ ile tanındı. Matematik alanında bir çok başarı elde eden Karen Uhlenbeck’e bu yıl Abel ödülü verildi.

Aynı Zamanda Bir Cinsiyet Eşitliği Savunucusu!

ABD doğumlu olan Karen Uhlenbeck, ödülünü “kısmi diferansiyel denklemler” adlı çalışması ile almaya hak kazandı. Matematik dünyası için oldukça kıymetli olan bu ödülü ilk kazanan kadın matematikçi olmayı başaran Uhlenbeck, aynı zamanda bilim ve matematik alanında cinsiyet eşitliği son derece savunan birisi! Bu yönü ile de pek çok kadına ilham olacak olan Karen Uhlenbeck, 2019 Abel Ödülünün sahibi olarak tarihe adını şimdiden yazdırdı.

Abel Ödülü nedir ? 

Abel Ödülü, Norveç Kralı tarafından her yıl bir ya da daha fazla matematikçiye verilen uluslararası ödül. Ödül adını Norveçli matematikçi Niels Henrik Abel'den almıştır. Çoğu zaman "metematikçilerin Nobel'i" olarak anılan Abel Ödülü, matematik alanındaki en prestijli ödüllerden biridir. Kazananlara altı milyon kron, yaklaşık 1 milyon Amerikan doları (2011), para ödülü verilmektedir.

Her yıl Abel Ödülü'nü kazanan kişi, beş matematikçiden oluşan uluslararası bir komite tarafından belirlenmekte ve daha sonra Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi tarafından duyurulmaktadır. Komitenin başkanlığını Ragni Piene yapmaktadır. Abel Komitesi'ne üye seçimlerine Uluslararası Matematik Birliği ve Avrupa Matematik Topluluğu öneri getirmektedir. Norveç 2001'de ödülün başlatılması için 200.000.000 Norveç kronu (yakaşlık 23.000.000 dolar) finansman sağlamıştır. Ödülün veriliş amacı matematiğin, özellikle gençler arasında, yaygınlaşması ve prestij kazanmasıdır.

Ödül yönetimi bunun yanında, Norveç Matematik Topluluğu tarafından organize edilen Abel sempozyumunu başlatmıştır.

Tarihçe
Abel Ödülü verilmesi fikri ilk olarak 1902 yılında, Abel'in doğumunun 100. yılı anısına ortaya atıldı.1897'de Alfred Nobel'in matematik harici dallarda her yıl dağıtılacak bir ödül hazırlığında olduğunu duyan Sophus Lie, 1899'da, ölümünden hemen önce, Abel Ödülü önerisi getirdi. Kral II. Oscar Abel'in adına verilecek matematik ödülünün finansmanını üstlenmiş; matematikçiler Ludwig Sylow ile Carl Størmer de ödül statüsü ve kurallarını ortaya koymuştu. Ancak Lie'nin ölümüyle bu yöndeki çabalar azaldı. 1905'te İsveç ve Norveç Birliği'nin dağılmasıyla Abel Ödülü için yapılan ilk deneme sonuçsuz kaldı.

2001 yılında böyle bir ödüle ilginin tekrar artmasıyla, bir çalışma grubu tarafından hazırlanan teklif, mayıs ayında Norveç başbakanına sunuldu. Ağustos 2001'de Norveç hükûmeti Abel'in 200. doğum günü anısına 2002 itibarıyla ödülün dağıtılacağını açıkladı. İlk ödül 2003'te verilebildi.

Bunun yanında, her beş yılda bir yayınlanacak kitaplarla, Abel Ödülü sahipleri ve çalışmaları anlatılmaktadır. Bu serinin ilk cildi 2003-2007 dönemini konu almıştır.

Kazananlar

2017    Yves Meyer    École normale supérieure Paris-Saclay    Fransa    Dalgacıkların matematiksel teorisinin geliştirilmesindeki öncü rolü dolayısıyla

2016    Andrew Wiles    Oxford Üniversitesi  Birleşik Krallık    "Fermat'ın Son Teoremi'ne, yarı durağan eliptik eğriler için modülarite varsayımını kullanarak yapıtğı muhteşem ispatı ile sayılar teorisinde yeni bir dönem açması dolayısıyla"

2015    John Forbes Nash ve Louis Nirenberg    Princeton Üniversitesi ve MIT
Courant Enstitüsü    Amerika Birleşik Devletleri
Kanada    "lineer olmayan parçalı diferansiyel denklemler teorisine ve geometrik analize uygulamalarına yaratıcı katkıları dolayısıyla"