Türkiye'de önemli bölümü Uşak, Manisa ve Kütahya'da yetişirilen sarı mercimekte yağış dengesizlikleri ve verim düşüklüğü nedeniyle üretimin hızla azaldığı, türün iklim değişikliğine adaptasyonu için ıslah çalışması yapılması gerektiği bildirildi.

Uşak Ticaret Borsası (UTB) Başkanı Mustafa Sezer, AA muhabirine, bazı bölgelerde "Eşme mercimeği" olarak da bilinen sarı mercimek üretiminin son yıllarda hızla gerilediğini söyledi.

Sarı mercimeğin Uşak'ın Eşme ilçesi, Manisa'nın Kula ilçesi ile Kütahya'nın Simav ilçesi üçgeninde kalan dağ köylerinde, meşe ormanları içindeki tarım arazilerinde yüzlerce yıldır tarım ilacı ve gübre kullanılmadan yetiştirildiğini belirten Sezer, üzerinde siyah kabuğu bulunan bu mercimek türünün koruma altına alınması gerektiğini dile getirdi.

Sezer, genelde çorba yapımında kullanılan sarı mercimeğin diğer mercimek türlerine göre daha baskın lezzette olması dolayısıyla tercih edildiğini aktararak, sarı mercimek tohumunun Siyez buğdayı gibi orijinal bir genetiğe sahip olduğunu kaydetti.

Bu tohumun ıslah görmemesi nedeniyle değişen şartlara uyum sağlayamadığını söyleyen Sezer, son yıllarda bölgedeki yağış dengesinin değişmesinin de bitkideki hastalıkları artırdığını ifade etti.

Fiyatı kırmızı mercimeğin 3 katı
Ülke genelinde sarı mercimeği işleyen iki tesisten birini işlettiğini, bu üründeki trajik düşüşü net bir şekilde izleyebildiğini anlatan Sezer, şu bilgileri verdi:

"1980'li yıllarda yıllık 10 bin ton olan sarı mercimek üretimi, son iki yılda bin tona kadar düştü. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarındaki yağış düzensizliği üretimi çok olumsuz etkiliyor. Hastalanan bitki ürün vermeyince üretici zamanla alternatif ürünlere yöneliyor. Bu mercimek türünün tohumu 'kaybolmaya yüz tutan tohumlar' kategorisinde koruma altına alınıp hızla ıslah edilmeli. Tohumun iklim değişikliğine adaptasyonu sağlanmalı. Islah yapılmazsa bu ürün zamanla kaybolacak.

Ülkemizde kırmızı mercimek üretimi yıllık 500 bin tona kadar çıkıyor. Buna göre bir fiyat dengesi oluşuyor. Sarı mercimek bu yıl bin ton üretildi, bu yüzden fiyatı kırmızı mercimeğin neredeyse üç katı oldu. Kırmızı mercimeğin kilosu 2,60 lira iken sarı mercimeğin fabrika çıkış fiyatı 8 lirayı geçti."

Sezer, sarı mercimek tohumu için yapılacak ıslah çalışmalarıyla bu ürünün üretimine de teşvik verilmesi gerektiğini belirterek, "Sarı mercimeğin çorbası daha leziz olur. Tezgahta uzun süre tazeliğini korur. Eski lokanta ustaları sarı mercimeği tercih ederler. Halen bu ürünü lüks lokantalar ve tesisler istiyor. Lezzeti ve besleyici özellikleriyle bu türün yaygınlaşması ve farkının daha iyi anlatılması gerekiyor." diye konuştu.

"Üretici acilen desteklenmeli"
Uşak Ziraat Odası (UZO) Başkanı Nafiz Mıdık ise sarı mercimek üretiminin her yıl kademeli olarak düştüğünü, üreticilerin acilen desteklenmesi gerektiğini ifade etti.

Sarı mercimekten gelir elde edemeyen üreticinin alternatif ürünlere yöneldiğini belirten Mıdık, "Üretici ektiği üründen para kazanamayınca doğal olarak başka ürüne yöneliyor. Sarı mercimekte ise sıkıntı büyük. Yağışlar yüzünden üretici bol ürün alamıyor, çiftçi para kazanamadığı için artık sarı mercimek ekmek istemiyor. Eğer önlem alınmazsa bu mercimek türü bir süre sonra yok olur." diye konuştu.