İsmet Özel aslen nereli? ailesi, eğitim hayatı;
İsmet Özel 1944 yılının Eylül ayında Kayseri’de dünyaya gelmiştir. Baba tarafından aslen Aydın Söke‘li olup polis memuru bir babanın altıncı evladıdır. 1955 senesinde Kastamonu’da Abdülhak Hamit Tarhan İlköğretim Okulunu tamamlamış, mezun olduğu yıl ailesi ile birlikte Çankırı’ya taşınmıştır. Taşındıkları sene polis memuru olan babası emekliliğe ayrılmıştır. 4 sene Çankırı’da kalmış ardından Ankara’ya taşınmışlardır. Çankırı’da bulunduğu yıllarda içerisinde Lise 1’i orada okumuş devamında ise Gazi Lisesi’ne gitmiştir. Lise’nin son sınıfında Matematik dersinden kalmış bu nedenle Lise eğitimini bir sene geç tamamlamıştır. 1962’de Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne giren İsmet Özel, 1 ve 2. sınıfları ikişer sene okumuş, dört sene sonra eğitimini sürdürme fırsatı olsa da eğitimine devam etmemiştir.

Şiir ve siyaset hayatı;

Üniversite döneminde iken toplam 25 şiir yazmıştır. 1963 yılında ise ilk şiiri Yelken isimli bir dergide yayınlanmıştır. Fakülte döneminde kendisini sosyalist bir dünya görüşü ile tanımlamış, 7 Aralık 1963’de TİP Partisi’ne üye olmuş, partinin bir çok faaliyetinde yer almış, genel merkezinde çalışmıştır. Bir dönem Siyasal Bilgiler Fakültesi Fikir Kulübü yönetim kurulu sekreterliği yapmış ardından asbaşkan olarak görevine son vermiştir.

1966 yılında Dönüşüm isimli siyasi bir dergi çıkarmış, 5 sayı süresince sokaklarda satılmasından, derginin hazırlanmasına kadar tüm aşamalarında çalışmalar gerçekleştirmiştir. Ardından daha sonra ismi Dev-Genç olarak değiştirilmiş olan Fikir Kulüpleri Federasyonu kurucuları arasında yer almıştır. Aynı sene ise Geceleyin Bir Koşuyu isimli ilk şiir kitabı kendi yayını olarak basılmıştır. Baskı masrafı çok tutmuş, kalan iki yüz elli bin lirayı babasından almıştır. Kitapların tamamına yakını TİP teşkilatlarına dağıtılmış, elde edilen gelirler ise partinin kasasına gelir olarak kayıt edilmiştir. Vatani görevine ise 1967 senesinde gitmiş, onbaşı olarak, Konya, Sivas, Elazığ ve Muşta askerlik görevini tamamlamıştır. Muş’ta bulunduğu dönemde ise babası Ahmet özel yaşamını yitirmiştir.

İsmet Özel Çalışma hayatı;

1969 ‘da Halkın Dostları dergisinin hazırlıklarını yapmış, arkadaşları tarafından dergi sahipliği ve yönetmenliğine seçilmiş, derginin merkezinin İstanbul’da olmasının istenmesi üzerine Ankara’dan İstanbul’a taşınmıştır.

İstanbul’da bir süre geçimini sağlayabilmek için Artel Yayın Şirketi isimli bir kuruluşta çalışmıştır. Halkın Dostları’nın ilk 12 sayısı kendi yönetiminde iken çıkmıştır. Ancak 12. sayıdan sonra bazı sorumluluklarını arkadaşlarına devretme kararı almıştır. 12 Mart 1971 muhtırası çerçevesinde 18. sayıda iken sıkı yönetim tarafından dergi kapatılmıştır. 1970 yılının Nisan ayında tekrar Ankara’ya dönmüş, Türkiye İnşaat Mühendisleri Odası’nda işe başlamıştır. Daha sonra Evet, İsyan isimli ikinci şiir kitabına imzasını atan İsmet Özel, etkisinin hissedildiği şiirlerini Geceleyin Bir Koşu’da toplamış, modern şiirin ikinci yeniyle kazandığı aşamayı özümsediğini göstermiştir. 1972 senesinde Hacettepe Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümüne girmiş ve 1977 yılında mezun olmuştur. Eğitim dönemi süresince annesi ile birlikte yaşamış ve babasının emekli maaşı ile geçinmiştir. Bu dönemlerde yine okul ve şiir bütün hayatına kapsamıştır. 1970’li yılların başında ise Müslümanlığı ciddi şekilde araştırmaya başlamış ve 1974 yılında Sezai Karakoç tarafından çıkarılan Diriliş Dergisi’nde Amentü isimli şiiri ile yönünü tayin etmiştir.

1975’te 3. şiir kitabı Cinayetler Kitabını çıkarmış, aynı senenin Ekim ayında Ticaret Bakanlığında memur olarak çalışmaya başlamış, bir sene sonra ise Necla Aslandoğu ile evlenmiştir. Bu evliliğinden, 1976 doğumlu Hasan Sacit, 1978 doğumlu Oruç, 1983 doğumlu Eska Bike ve 1986 doğumlu Begüm isimlerinde dört evladı vardır.

İsmet Özel şiirleri, eserleri;
Geceleyin Bir Koşu, Evet, İsyan, Cinayetler Kitabı, Şiirler, Şiir Kitabı, Celladıma Gülümserken Çektirdiğim Son Resmin Arkasındaki Satırlar, Erbain Kırk Yılın Şiirleri, Bir Yusuf Masalı, Çatlıycak Kadar Aşki, Of Not Being A Jew.

Deneme; Üç Mesele, Zor Zamanda Konuşmak, Taşları Yemek Yasak, Bakanlar ve Görenler, Faydasız Yazılar, İrtica Elden Gidiyor, Surat Asmak Hakkımız, Tehdit Değil Teklif, Cuma Mektupları 1, 2, 3, 4, 5, Tahrir Vazifeleri, Neyi Kaybettiğini Hatırla, Ve’l-Asr, Tavşanın Randevusu, Bilinç Bile İlginç, 40 Hadis, Henry Sen Neden Buradasın, Kalın Türk.
 

Ödülleri:

Taşları Yemek Yasak adlı kitabıyla Türkiye Yazarlar Birliği Deneme Ödülünü (1985) ve 16-20 Eylül 1991 tarihleri arasında yapılan XII. Dünya Şairler Kongresince verilen Uluslararası Yunus Emre Ödülünü kazandı. Şilili şair Gabriela Mistreal’ın Nobel Edebiyat Ödülünü alışı münasebetiyle her yıl bir ülkeden bir şaire verilen “Gabriela Mistreal Nişanı” ödülüne, ödülün ellinci yılında Türkiye’den İsmet Özel lâyık görüldü (1996). 2005 yılında Türkiye Yazarlar Birliği “Üstün Hizmet Ödülü”nü aldı.

İsmet Özel İçin Ne Dediler?

“İsmet Özel’in Cellâdıma Gülümserken’ini okuyorum. Gerçek bir şair o. Bu kitabında kendi kişisel serüveninden çıkarak yoğun bir şiir yaratıyor. Dilin ustası.” (Cemal Süreya)

***

“İsmet Özel, değil öyle atlanacak, Türk düşüncesinde ve şiirinde büyük bir işlevi olan ve Türkçenin en etkin ve önemli üç dört şairinden biridir.” (Ece Ayhan)

***

“İkinci Yeni çığırının 1960’tan sonra girdiği ‘duruluş dönemi’nin şairlerinden biridir İsmet Özel. İkinci Yeninin akrobatik biçim oyunlarıyla yaralanmış ilk döneminden sonra, şairce yaratılışının en doğal katkısıyla, duruluş döneminin önde gelen şairleri arasına katılmıştır. Ham şiir yapısının o sancılı kişiliğiyle, Tamer, Cansever, Uyar, Süreya, Özer gibi öncülerden meydana gelen ‘hareket’ noktasını taşmış, tekliğini ilân eden bir şiir gezegenine doğru yönelmiştir. Şu partizanlığı da bir hâl yoluna koyabilirse, günden güne büyüyen bir şair olmaması için hiçbir sebep yok.” (Eser Gürson)

***

“20. yüzyıl Türk mütefekkirleri arasında Türkiye’yi bir varlık, bir merkez, bir vasat, yol arkadaşı bulunabilecek, yürünebilecek bir zemin olarak yeniden inşa ve ihsas etme konusunda İsmet Özel’in yanına konabilecek kaç insan var? (…) I. Dünya Savaşı sonrasının ağır şartlarında, dâru’l-İslâm olarak galip kârlerin önünden kaçırılarak / çekip alınarak kurulan ve nüfus olarak da Müslümanlaştırılması başarılan Türkiye’de bugün iki millet yaşıyor. İki milletin teke indirilmesi Türkiye’nin en önemli meselesidir. O zaman ‘millet’, ‘Türk milleti’ denen varlığın ne olduğu, diğer milletlerden ayırt edici hususiyetlerinin niçin ve nasıl teşekkül ettiği, bugün hangi donanım ve siyasetle ayağa kaldırılabileceği hayat memat meselesi olarak ele alınmalı, irdelenmelidir. İsmet Özel bu hat üzerinde düşünce tarihimiz açısından fevkalâde önemli -ne yazık ki bilgi yetersizliği, krî tembellik, indirgemecilik ve ideolojik saplantılar yüzünden en az anlaşılan, hatta ona karşı husumetlere sebep teşkil eden- felse tenkitler, tahliller, yorumlar getirmiştir.” (İsmail Kara)

***

“Evet, İsyan’da topladığı şiirleriyle 1960 sonrası toplumsal şiirimizin en ilginç ve seçkin adı olarak belirdi.” (Ataol Behramoğlu)

***

“İsmet Özel ismi etrafında oluşturulan birtakım kişisel haber ve yorumların varlığını irdelemekten ziyade onun, kırk yıldan fazla yazı dünyası içerisinde bulunduğu süreci ve bu sürece katkı sağlayan ilişkiler bütününü göstermektir arzumuz. Etkili ve bu etkisini karşıt düşünce ortamında bulunanların bile kabullendiği bir şair ve aynı zamanda modern düşünce çağında birtakım hayati kavramların etrafında geniş bir tefekkür sahası açan metinleri ile İsmet Özel, sürekli genişleyen bir damar olarak varlığını hissettirmekte, şiirleri ve yazılarıyla ilgi odağı olmaya devam etmektedir. İsmet Özel’e dönük eleştirilerin önemli bir bölümü ‘anlamak’ üzerine yoğunlaşırken, kişisel serzenişler edebiyat sayfalarının ve mahllerinin yegâne konusu olarak daha çok kişisel tarife matuf ‘kibir’ dolayımında yapılmaktadır. Oysa tersine, bu vakurca tavır Özel’in şahsiyetini oluştururken özellikle vurguladığı ‘kendi işini kendin görmelisin’ açıklığıyla anlattığı ve bir tutum olarak varlığını korumak için sığındığı tek silah olarak durmaktadır.” (Reşit Güngör Kalkan)

ESERLERİ:

Şiir: Geceleyin Bir Koşu (1966), Evet, İsyan (1969), Cinayetler Kitabı (1975), Şiirler 1962-1974 (1980), Şiir Kitabı (1982), Cellâdıma Gülümserken Çektirdiğim Son Resmin Arkasındaki Satırlar (1984), Erbain / Kırk Yılın Şiirleri (1987; cd ekiyle birlikte 2005), Bir Yusuf Masalı (1999; cd ekiyle birlikte 2004), Çatlıycak Kadar Aşkî (2003), Of Not Being A Jew (2005).

Deneme: Üç Mesele (1978), Zor Zamanda Konuşmak (1984), Taşları Yemek Yasak (1985), Bakanlar ve Görenler (1985), Faydasız Yazılar (1986), İrtica Elden Gidiyor (1986, 2014), Surat Asmak Hakkımız (1987), Tehdit Değil Teklif (1987), Cuma Mektupları-1 (1989), Cuma Mektupları-2 (1989), Cuma Mektupları-3 (1990), Cuma Mektupları-4 (1991), Cuma Mektupları-5 (1992), Tahrir Vazifeleri-1 (1992), Tahrir Vazifeleri-2 (1992), Tahrir Vazifeleri-3 (1992), Tahrir Vazifeleri-4 (1992), Tahrir Vazifeleri-5 (1992), Tahrir Vazifeleri-6 (1993), Tahrir Vazifeleri-7 (1993), Tahrir Vazifeleri-8 (1993), Tahrir Vazifeleri-9 (1993), Tahrir Vazifeleri-10 (1993), Tahrir Vazifeleri-11 (1993), Tahrir Vazifeleri-12 (1994), Neyi Kaybettiğini Hatırla (1995), Ve’l-Asr (1995, 2013), Tavşanın Randevusu (1999), Bilinç Bile İlginç (2000), Cuma Mektupları-6 (2002), Cuma Mektupları-7 (2002), Cuma Mektupları-8 (2002), Cuma Mektupları-9 (2003), Cuma Mektupları-10 (2004), 40 Hadis (2004), Henry Sen Neden Buradasın-I (2004), Henry Sen Neden Buradasın-II (2004), Kalın Türk (2006, 2013), Toparlanın Gitmiyoruz 2 (2008), Küfrün İhsanı Olmaz (2013), Üç Zor Mesele / Teknik - Medeniyet – Yabancılaşma (2014), Faydasız Randevu (2014), Türk Olamadıysan Oldun Amerikalı (2015), Desem Öldürürler Demesem Öldüm (2016), Toparlanın Gitmiyoruz 3 (2017), Dil İle İkrar (2017), Başını Örten Kızlar Felsefe Bilmelidir (2018), Bir Akşam Gezintisi Değil Bir İstiklal Yürüyüşü (2018)

Poetika: Şiir Okuma Kılavuzu (1980).

Anı: Waldo Sen Neden Burada Değilsin (1988).

Söyleşi: Sorulunca Söylenen (1988, 1999).

Mektup: Genç Bir Şairden Genç Bir Şaire Mektuplar (Ataol Behramoğlu’yla karşılıklı mektupları, 1995).

Çeviri: Gariplerin Kitabı (Ian Dallas / Abdülkadir es-Sû’den, 1979), Cihad (Ian Dallas / Abdülkadir es-Sû’den, 1980), Osmanlı İmparatorluğu ve İslâmî Gelenek (Norman Itzkowitz’den, 1989), Siyasî Felsefenin Büyük Düşünürleri (W. Ebenstein’den, 1997).

Hakkında Yazılan Kitaplar: Reşit Güngör Kalkan  / Ben İsmet Özel Şair – Bir Portre Denemesi (2010), Fatih Öztürk / Sokrates ve İsmet Özel (2015), Selahattin Yusuf / Bir Masal İsmet Özel'i (2018).