Egzersiz Beyni Nasıl Yeniler?

Dünya üzerimde bir çok çalışmalara konu olmuş beyin, egzersiz ile bazı bilişsel yetenekleri geliştirdiği bilinmektedir. Fareler üzerinde yapılan çalışmalar ile Hokkaido Üniversitesi, düzenli egzersiz dahilinde farelerin daha önce gördüğü objeler ile yeni tanıdığı objeleri ayırt edebildiğini göstermiştir. Günümüzde Maejima, fiziksel aktiviteyle meydana gelmekte olan epigenetik değişikliklerin nöral değişikliklere sebep oluşunu araştırıyor.

Maejima çalışmaları ile sıçanlar üzerinde yapılan çalışmalarda, sıçanların beyinlerinde ki hipokampüs bölgesinde normalin üzerinde asetilasyon olduğu saptandı. Bu epigenetik işaretler daha çok beyinde nöron çoğalmasını uyaran proteinin üretimi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Aynı şekilde yeni sinir hücrelerinin gelişmesi ve büyümesi, BDNF’nin beyin sağlığı açısından önemli olduğunu göstermiştir. Yapılan tüm çalışmalar neticesinde insan ve hayvanlarda büyük farklılıklar ortaya koyduğu düşünülen beyin egzersizleri özellikle Alzheimer, Parkinson, epilepsi ve kaygı bozukluklarına karşı etkilidir. Ayrıca bu hastalığa sahip bireylere de düzenli beyin egzersizi bir çok doktor tarafından önerilmektedir.

“Deneyler egzersiz yapanların yeni nöron oluşturduğunu saptadı”

Salk Enstitüsü’nde Rusty Cage’in grubuna ait yürütülen çalışmalarda 1990’lı yılların sonlarında fareler üzerinde yapılan deneyler bir sonucu daha ortaya çıkartmıştır. Deneyde kafes içerisinde fazla oyunca  bulunan farelerin hipokampüsünde daha fazla yeni nöron oluşturduğu saptanmıştır. Öte yandan grup çevrede ki hangi aracın beyinde daha büyük etki oluşturduğu üzerine araştırmalar yürüttü. Bu araştırma için ise su dolu labirentler oluşturuldu ve yüzen bir grup fare, açık suda yüzen fareyi ve çarkta koşan fareyi incelediler. İncelemelerin ardından 12 gün sonra koşan farelerin diğer farelere göre 2 kat daha yeni nöron görülmüştür.

“Parkinson, Alzheimer ve Epilepsi riskini azaltabilir, hastaları iyileştirebilir”

Egzersiz ve bilişsel performans kazanma arasında ki bağlantı için 1980’li yıllardan bu yana yapılan çalışmalar özellikle nörodejeneratif hastalıklara sahip olan bireyler için bir hayli önem arz etmektedir. Yapılan çalışmalar ışığında Southern California Üniversitesi’nde Sinirbilimci olan Giselle Petzinger, senelerdir kendini Parkinson hastalıklarının tedavisi için beyin egzersizinin etkilerini takip etmiştir. Gözlemleri sonucunda sinirbilimci Petzinger, hastalık belirtilerinin sonrasında dahi beyinde gelişim olabileceğini gösterdi. Olayı netleştirebilmekte için sinirbilimci ve ekibi fareler üzerinde bir çalışma düzenledi. Bu çalışmada aktif bir farenin beyninde daha fazla dopamin nöronu olduğunu gösterdi. Bu nöron ise kişinin hareket, duygu ve öğrenmesi için oldukça etkendir. Buda Parkinson hastalığında dopamin nöronunun eksilmesinin büyük bir sebebi olarak görülmektedir. Bu şekilde grup Parkinson hastalarına yapılacak olan egzersizlerin beynin kendini iyileştirmesinde büyük bir etken olduğunu saptamıştır. Buda egzersiz yapamayacak durumda olan hastalara dahi uygulanabilecek bir yöntem ile fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

“Egzersiz yapamayacak durumda olan hastalara dahi uygulanabilir”

Aynı şekilde beyin egzersizleri Parkinson hastalığı gibi diğer hastalık türleri arasında yer alan Alzheimer hastaları içinde fe faydalı olabilmektedir. Yapılan bazı genetik çalışmalar sonucunda Alzeimer hastalığı riski taşıyan bireylerin egzersiz uygulaması ile riski azalttığı kaydedilmiştir. Konu ile alakalı olarak 2018 yılında Harvard Üniversitesi’nde gerçekleştirilen fare deneyi ile beyinde etkinlik gösteren bir proteinin herhangi bir ilaç yada gen terapi yöntemleri denememelerine rağmen egzersiz sonucunda artış gösterdiği görülmektedir. Öte yandan egzersize tabi tutulmayan farelerin ise BDNF arttıran terapi uygulamaları sonucunda bilişsel performansız adeta beyin egzersizi yapan fareler kadar artış gösterdiği görülmüştür.