Sjögren Sendromu, kuru göz ve kuru ağıza neden olan otoimmun (bağışıklık sisteminin kendi kendine yaptığı) bir hastalıktır. Otoimmun hastalıklarda vücudun savunma sistemi kendisine karşı işlev yapar. İmmün sistem antijenlere (bakteri ve virüs gibi vücuda yabancı maddeler) karşı vücudun doğal savunmasıdır. Bazen bağışıklık sistemi düzgün çalışmaz ve kendi vücut hücreleri ile antijenleri birbirinden ayırt etme kabiliyetini kaybeder. Antijenlere karşı savaşmak yerine bağışıklık sistemi yanlışlıkla kendi vücut hücrelerine karşı savaşır. Bu olay otoimmun bir olay olarak kabul edilir.

Sjögren iki formda oluşabilir: Primer ve sekonder. Primer Sjögren Sendromu kendi başına oluşur ve diğer hastalıklarla ilgili değildir.

Sekonder Sjögren Sendromu, Romatoid artrit, Lupus, Polimyozit gibi iltihaplı romatizmal hastalıkların bazı tipleri ile birlikte oluşur.

Sjögren Sendromu; 20 yaşın altındaki insanlarda göreceli olarak nadir olmasına rağmen her yaş ve ırktaki insanları etkileyebilir. Hastaların %90' ı kadındır. Sjögren Sendromu'nun gelişme eğilimi ailede birinde hastalığın olması durumunda artar.

Sjögren sendromu'nda ne olur?

Sjögren Sendromu' nda lenfosit adı verilen bir beyaz kan hücresi göz yaşı ve tükürük bezleri gibi bezleri ve vajinadaki bezleri işgal eder. Lenfositler bu bezlere zarar verebilir ve salgı üretmelerini önler. Sonuçta ağızda, gözde, vajinada kuruluk olur. Sjögren Sendromu vücudun diğer kesimlerinde de sorunlara neden olabilir. Akciğerler, böbrekler, karaciğer, sinirler, troid bezi, eklem ve beyinde iltihaba neden olabilir.

Bulguları nelerdir?

Sjögren Sendromu, herkesi farklı etkiler ve bulguları değişik ciddiyette seyreder. Sık bulgular aşağıda belirtilmiştir.

Kuru ağız

Ağız normalde tükürük içerir ve çiğneme ve yutmaya yardım eder. Sjögren Sendrom'lu hastalar, normalden daha az tükürük üretirler. Bu da çiğnemeyi, yutmayı ve konuşmayı zorlaştırır. Bu ayrıca tat alma hissini azaltabilir.

Kuru gözler

Gözler kuru, kumlu hissedilir. Gözlerde yanma ve kızarıklık olabilir. Uyurken fazla mukus (çapak) göz kenarlarında birikebilir. Gözleriniz güneş ışığına karşı daha duyarlı olabilir. Eğer iyi tedavi edilmezse Sjögren Sendromu gözlerde kör noktalara ve korneal ülsere (göz küresinin dış kısmında yara) yol açabilir. Nadiren bu durum görme kaybına yol açabilir.

Şişmiş tükürük bezleri

Üç çift büyük bez tükürük üretir. Bunlar dilin altında, kulakların önünde yanak altında ve ağzın arkasında yerleşiktir. Bu bezler şişmiş olarak görülebilir veya hissedilebilir. Kabakulak ile karışabilir. Bazen hassas hale gelip ateş de eşlik edebilir. Sjögren Sendromu'nda hastaların yaklaşık yarısında şişmiş bezler görülür.

Diş çürükleri

Bu ağız kuruluğundan kaynaklanan genel bir sorundur. Tükürük bakteri öldürücü maddeler (enzim) içerir ve bu maddeler bakterilere karşı savaşır. Böylece diş çürümelerine karşı koruyucu görev yapar. Tükürük azaldığı zaman daha az enzim üretilir. Bundan dolayı dişlerde daha kolay çürükler oluşur

Ağız içinde mantar enfeksiyonu

Kuru ağızlı insanların çoğunda ağızda yanma ve kızarıklık mevcuttur. Bu şikayet ağızda küçük miktarda bulunan Candida adı verilen bir mantar tarafından oluşturulur.

Kuru burun, boğaz ve akciğerler

Kuruluk; boğazın kuru ve gıcıklayıcı bir hisse sahip olmasına neden olur. Kuru öksürük, ses kısıklığı, koku hissinde azalma ve burun kanamalarına neden olabilir. Kuruluk ayrıca, zatüre, bronşit ve kulak problemlerine yol açabilir.

Vajinanın kuruluğu

Sjögren Sendromu kuruluktan dolayı vajinada ağrıya ve irritasyona yol açabilir. Cinsel ilişkinin kadın için ağrılı hale gelmesine neden olur.

Yorgunluk

Sjögren Sendromunun sık bir bulgusudur. Hastalığın kendisinden dolayı meydana gelebileceği gibi, kronik hastalığa sahip olmanın verdiği fiziksel ve emosyonel stresin bir sonucu olarak da gelişebilir.

Diğer sorunlar

Sjögren Sendromu ile ilgili diğer sorunlar; iltihaplı ve ağrılı eklemler, kas güçsüzlüğü, kuru deri, döküntüler, kabızlık, sinirlerdeki iltihaba bağlı olarak uyuşukluk hissi, karıncalanma ve şişmiş lenf bezleridir. Bunlar doktor takiplerinin devamının önemini gösterir.

Sjögren sendromuna ne neden olur?

Nedeni bilinmiyor. genetik, viral enfeksiyon ve hormonların etkili olduğuna dair kanıtlar var.

Tanı nasıl konur?

Tanı şikayetlerinizin geçmişi, fizik muayene ve test sonuçlarına dayanır.

Şikayetlerinizin Geçmişi

Doktorunuz Sizin şikayetlerinizin geçmişinizi inceleyecek.

Fizik Muayene

Doktorunuz gözlerinizde, ağzınızda ve/veya tükürük bezlerindeki değişiklikleri, boynunuzdaki lenf bezelerindeki şişmeyi, kaslarınızdaki hassasiyeti ve eklemlerinizdeki iltihabı araştıracaktır.

Akciğer grafisinin sonuçları

Doktorunuzun akciğerlerinizde herhangi bir değişiklik olup olmadığını belirlemek için akciğer grafisini isteyecektir.

Laboratuvar testleri

Doktorunuz aşağıda sıralanan çeşitli laboratuvar testlerini yaptırmanızı isteyebilir.

Kan testleri

Özel kan bulguları için testler Sjögren Sendromunun tanısında yardımcıdır. Buna rağmen Sjögren'li herkes bu bulguları taşımaz veya bu bulguları taşıyan herkes Sjögren sendromlu değildir.

Schirmer testi

Bu test gözlerinizin ne kadar kuru olduğunu belirlemeye yarar. Üretilen gözyaşı miktarını ölçmek için alt gözkapağını küçük bir parça filtre kağıdı yerleştirilerek gerçekleştirilir.

Gebelikle ilgili bir not

Sjögren Sendromlu bir kadında anne karnındaki bebeğin gelişimiyle ilgili özel problemler olabilir. Doktorunuz potansiyel problemleri belirlemek için bazı testleri (antikorlar) kontrol edebilir. Eğer sekonder Sjögren sendromu ile ilgili romatolojik hastalıklardan birine sahip bir bayansanız-özellikle akciğerler ve böbrek problemleri ve/veya yüksek kan basıncına sahipseniz mutlaka doktorunuza gidin. Eğer hamile kalırsanız, siz ve doktorunuz en iyi tedavi planını belirlemek için çalışacaktır.

Slit-lamp incelemesi 

Bu gözlerinizin kuruluğunu belirlemede daha doğru bir yoldur. Bu testle, doktor gözünüze bir damla boya koyar ve gözlerinizi slit-lamp denen özel bir aletle inceler. Boya gözünüzün kuru veya hasar görmüş alanlarını boyayacaktır. Bu genellikle bir göz doktoru tarafından yapılır.

Dudak biyopsisi

Bu testler gerçek tükürük miktarını ölçmeye ve ağzının ne kadar kuru olduğunu belirlemeye yardım eder. Bu tanıyı koymak için en kesin testtir.

İdrar testleri

Bu testler böbrek fonksiyonlarınızı kontrol etmek için yapılabilir.

Sjögren sendromu nasıl tedavi edilir?

Şimdilik, Sjögren sendromu için kesin tedavi yok. Fakat belirli tedaviler bulguları rahatlatıp daha konforlu ve verimli bir hayat sağlamaya yardım edebilir.Tedavinin temel amaçlarından biri yaşam konforunu arttırmak ve kuruluğun etkilerini önlemek veya azaltmaktır. Sjögren Sendromu herkesi farklı etkilediğinden dolayı, tedavi planı özel ihtiyaçlara göre düzenlenmelidir. Şikayetlerle başa çıkmak için size yardımcı olacak bazı öneriler aşağıda anlatılmıştır.

Sistemik problemler için

Sjögren Sendromu çeşitli iç organları ve vücut parçalarını etkilediği için çeşitli tedaviler kullanılabilir. NSAİİ'lar (ağrı kesici ve iltihap gidericiler) eklem ağrılarının ve eklem katılığını olduğu kadar kas ağrılarını gidermek için de kullanılabilir.

Son çalışmalar Hidroksiklorokinin (Quensyl, Plequanyl) eklem ağrısı, döküntü ve bazı insanlardaki yorgunluğu rahatlatmaya yardım ettiğini göstermiştir. Eğer hastalığa bağlı ciddi doku hasarları oluşmuşsa doktorunuz kortizon (prednol, deltakortril, ultralan, flantadin) veya bağışıklık sisteminin yanıtını değiştiren veya düzenleyen (immunosupresif) daha güçlü ilaçlar verebilir.

Egzersiz eklemlerinizi ve kaslarınızı esnek halde tutarak yardımcı olabilir. Yürüyüş, yüzme ve eklem hareketlerini açıcı egzersizler Sjögren sendromlu insanlar için çok uygundur.

Kuru ağız için 

• Gün boyunca su yudumlayın
• Tükürük üretimini uyarmak için şekersiz sakız kullanın
• Sık sık dişlerinizi fırçalayın
• Ağız içi mantar enfeksiyonları için tedaviye gidin. Ağzınız bundan sonra daha iyi olacaktır. Candidiazis tekrarlayabilen bir durumdur, yani ek tedavilere ihtiyacınız olabilir
• Suni tükürük veya ağız-koruyucu jelleri deneyin. Kısmen geceleri yararlıdırlar

Çürükleri önlemek İçin

• Sık olarak diş doktorunuza kontrole gidin
• Diş hekiminizden florid içeren ürünler, özellikle kuru ağızlar için, önermesini isteyin
• Dişlerinizi düzenli ve etkili fırçalayın, özellikle yemeklerden sonra
• Yemekler arasında şekerli yiyecekleri ve içecekleri kullanmayın

Kuru gözler için

• Kuru gözlerdeki rahatsızlığı gidermek için yapay gözyaşı kullanın. Günde 4 damladan fazla uygulayacaksanız koruyucusu olmayan ürünler kullanabilirsiniz
• Yağlayıcı göz merhemlerini geceleri kullanın
• Doktorunuz size gözyaşının gözlerinizden süzülüp burnunuza akmasını engelleyen basit bir operasyon önerebilir. Bu operasyon gözyaşının gözlerinizde birikmesini sağlar ve gözleriniz doğal nemden faydalanmış olur

Kuru cilt için

• Hassas ciltler için nemlendirici losyon kullanın
• Mümkün olduğunca klimalardan, ısıtıcılardan ve radyatörlerden uzak durun
• Deterjan, deodorantlı sabunlar ve çok sıcak sudan uzak durun
• Mümkün olduğunca nemlendirici kullanın

Vajinal kuruluk için

Özellikle vaginal kuruluk için yapılmış kremler kullanın