Avrupa’da ortaya çıkan ve gelişimini tamamlayan Sanayi Devrimi, hiç kuşkusuz dünyanın her bölgesinde aynı anda gerçekleşmedi Türkiye gibi ülkeler bu alanda gelişimini geç tamamladı. Cumhuriyetin ilk yıllarında bu alandaki eksikleri gidermek için önemli adımlar atılmasına rağmen arada bir zaman kaybı ortaya çıktı. Bu zaman kaybını gidermek için Sanayi, endüstri ve Bilgi ve İletişim Teknolojileri’ni içene alan bir sistem olan Endüstri 4.0 kavramı etrafında yeni bir oluşum ortaya çıktı. Endüstri 4.0 Dijital Dönüşüm Derneği ekonomideki bu açığı gidermek için şimdiden faaliyetlerine başladı ve çalışmalarını hızla devam ettiriyor.

Yenikapı Haber olarak bu alandaki çalışmalar ve Endüstri 4.0’ın ne olduğu, amacını ve başarmak istediği şeylerin neler olduğunu ve ekonomiye etkilerinin neler olacağını Endüstri 4.0 Dijital Dönüşüm Derneği Genel Sekreteri H. Mustafa Derneli’ye sorduk.

1-Endüstri 4.0 Fikri Ne Zaman Ortaya Çıktı? Bu Yönde Hareketlenme Ne Zaman Başladı.

Endüstri 4.0 kavramı Almanya önderliğinde ortaya çıkan bir kavram olmasına karşın, esas hareketlendiren ve ivmelendirme konunun ve milatı Milenyum çağının başlangıcı yani Bilgi Teknolojilerinin gelişmesi ve Internetin yaygınlaşmasına kadar götürebiliriz. Endüstri 4.0 kavramı aslında Sanayinin/Endüstrinin Bilgi ve İletişim Teknolojileri ile birlikte yeniden tanımlanması ve bu sayede siparişin/tedarikin/üretimin/tüketimin farklı coğrafyalardan sağlanabildiği bir kavram oluşmasına neden olmuştur. Sanayi olmadan bu kavramı açıklayamadığımız gibi, Bilgi Teknolojileri olmadan da bu kavramı açıklayamayız.

2-Etkileri Hissedilmeye Başladı Mı?

Günümüzde etkilerinin yavaş yavaş görmeye başlasak da en önemli etkinin önümüzdeki 5-10 yıl içerisinde hissedileceğini düşünüyoruz. Bu açıdan önümüzde bu kavramı uygulamak için vakit var, fakat elimizi hızlı tutmalı ve bununla ile ilgili olarak gerekli kararları hızla alarak belirlediğimiz stratejileri uygulamamız gerekiyor. Bakınız, Endüstri’nin çağlarını incelediğimizde 1.0 Buhar, 2.0 Elektrik, 3.0 Otomasyon, 4.0 Bilgi Teknolojileri olarak çeşitli sıçrama noktaları görmekteyiz. Bizim her bir çağı ıskalamamız maliyeti maalesef çok ağır bir şekilde ödüyoruz. TÜBİTAK tarafından yapılan bir araştırmaya göre Endüstrimiz şu anda 2.5 düzeyinde. Bu da bizlere verimlilik kayıpları, kapasite kullanım oranlarında düşüklük ve üretim maliyetlerinin artması ve pahalılık olarak geri dönmekte. Bir başka açıdan değerlendirdiğimiz de ise, Endüstri’deki geri kalmışlık sadece sanayi sektörünü değil tüm vatandaşlarımızı ve devletimizi etkileyen önemli bir stratejik unsur. Ve maalesef bu “treni kaçırmamız” bizim gelişmiş ülkelerle aramızı daha da açacak.

3-Bu Konuda Öncüler Kimler (Türkiye’de Ve Dünyada)? Türkiye Ne Konumda?

Dünya’daki lider ülkeler açısından incelediğimizde Almanya, ABD, Japonya, Tayvan gibi ülkeleri görmekteyiz. Aslında iki parametre ile bu konuda net bir şey söylemek mümkün. Mevcut Endüstri’si gelişken ülkelerle ile BT teknolojileri konularında lider olan ülkeler bu konuda da ileride gözükmektedir. Türkiye olarak maalesef şu anda gerilerdeyiz. Dernek olarak kurulma nedenimizi şöyle özetlememiz mümkün. Endüstri 4.0 kavramı kapsamında ülkemizde farkındalığın arttırılması, gerek Teknoloji geliştiren ülkeler, gerek Sanayiciler, Üniversiteler, Kamu ve Özel sektör ile birlikte Endüstri 4.0 ile ilgili olan gelişmeleri yakından takip etmek ve ülkemizde hızla uygulanmasını sağlayarak Türkiye’nin 2023 vizyonları doğrultusunda gelişmiş ülkeler arasında ülkemizin hak ettiği yeri almak. Dolayısıyla bizler, Endüstri 4.0 nedir’den daha çok nasıl gerçekleştiririz konusunda çalışmalar yürütmekteyiz.

4-İşsizlik Oranı Nasıl Etkilenecek?

Tarih açısından incelediğimizde, Endüstri’nin her kırılımın da işsizlik ile ilgili olarak negatif bir yaklaşım sergilenmiş olmasına karşın zamanla sanayi işsizliğinin en önemli ilaçlarından birisidir. Örneğin, 2.0’dan 3.0’a geçişte fabrikada çalışan insanların sayısı azalmış fakat yıllar içerisinde kurulan fabrikalar artarak bir denge noktası oluşmuştur. Bizler, Endüstri 4.0’ın benzer bir paradigmaya yol açacağını düşünüyoruz. Bununla birlikte ülkemizin en önemli konularından birisi olan Üniversite’li işsizlik içinde bir fırsat olacağını düşünüyoruz. Sanayi artık Endüstri 4.0 ile birlikte “Beden Gücü” yerine “Beyin Gücü”ne ihtiyaç duyacak.

5-Bir Tekelleşme Söz Konusu Olabilir Mi?

Teknolojiyi üreten firmaların belirlediği bir takım standartlar olmasına karşın, Endüstri 4.0 terminolojisinin birden fazla alt kavramı içermesi tekelleşmenin önündeki en büyük engel olarak gözükmektedir. Örneğin, Yazılım, Robotik, Yapay Zeka, BT Teknolojileri, Telekomünkasyon, IOT, Big Data, İş Zekası, Otomasyon, 3D Printer v.b. bir çok teknoloji Endüstri 4.0 kapsamında kullanılacaktır. Bu kapsamda Endüstri 4.0 Derneği olarak bu konuda standartlaşmasının nasıl olabileceği ve standartlaşma sayesinde birden fazla ve farklı alanda çözüm/hizmet/ürün üreten firmaların nasıl birlikte çalışabileceği konusunda çalışmalar devam etmektedir.

6-Küçük Esnaf Nasıl Etkilenecek?

Endüstri 4.0 kavramı Küçük Esnaf’tan daha çok şu anda 2.0 veya 3.0 düzeyinde üretim yapan Sanayicilerimiz etkileyecek. Mevcut yatırımlarını ya Endüstri 4.0’a uyumlu hale getirecekler yada yenilemek zorunda kalacaklar.

7-Ülke Ekonomisine Etkisi Ne Olur?

Dernek olarak bu konudaki düşüncelerimiz gayet net. Eğer ülke olarak Endüstri 4.0’ı bir an önce uygulayabilirsek gerek Gayr-i Safi Milli Hasılamızı ve Kişi Başı gelirimizi hızla arttırarak Dünyanın en büyük ekonomilerinden birisi haline geliriz. Eğer yapamazsak maalesef şu anki konumumuzdan daha gerilere gideriz.

8-Endüstri 2.0 Ve Endüstri 3.0 Baz Alındığında Endüstri 4.0 Etkileri Ne Olabilir?

Teknik açıdan incelediğimizde Endüstri 4.0’a en kolay adapte olabilecek sanayi yapısının 3.0 olduğunu söyleyebiliriz. Ama 2.0 içinde önemli bir fırsat bulunmakta. 2.0 düzeyinde üretim yapan Sanayicilerin, yapmış oldukları üretimleri aynen devam ettirirken yeni yapacakları yatırımları Endüstri 4.0 kavramına uygun olarak yapabilirler. Bu sayede düzey olarak 2.5 veya 3.0’da işleyen yerli ve yabancı rakiplerinin önüne geçmek fırsatlarını değerlendirebileceğini düşünüyoruz.

9-Yeni İş Alanları Açacak Mı?

Her yeni çağda bu çağın getirdikleri ve götürdükleri olacaktır. Mesela, artık BT uzmanı olmayan bir fabrika düşünemeyeceğiz. İş zekası uzmanları anlık üretilen verileri değerlendirerek üretim süreçlerine aktif katkı yapacaklar. Endüstri mühendisleri sanal fabrikalarda süreçleri tasarlayacak ve elde edecekleri verim kazançlarını inceleyebilecekler. Makine mühendisleri daha makineler bozulmadan sistemler üzerindeki etkileri görüp makinelerin tamiri veya yenilenmesi kararını verebilecekler. Fabrikalardaki CPS sistemleri, insanların fiziksel olarak zorlandıkları noktada devreye girip iş kazalarının önleyebilecek. Fabrikada bulunan AR-GE laboratuvarları sürekli yeni prototipler çıkartarak tüketici ihtiyaçlarını nasıl karşılayabileceklerini görebilecekler. Yapay zeka programları otomatik olarak fabrikaların otomasyon sistemlerine müdahale ederek fabrikanın belirlenen verimlilik eşiğinde kalmasını sağlayacaklar. Daha bunun gibi onlarca örnek sayabiliriz. Şöyle özetleyebiliriz, Endüstri 4.0 ile Beden Gücü yerine Beyin Gücü esas alınacak yeni kurallar, methodlar, süreçler ve meslekleri ortaya çıkartacak ve her yeni meslek bir öncekini kaldıracak.

10-Endüstri 4.0 Teknolojisine Geçiş Yapabilecek Yeterli Kapasitemiz Olduğunu Düşünüyor Musunuz?

Buna benzer soruları her gittiğimiz yerde maalesef karşımıza çıkıyor. Dernek olarak, ülkemizin bu konuda kapasitesinin yeterli olmadığını düşünsek zaten bu konuda bir girişimde bulunmazdık. Ülkemiz bunu Cumhuriyetin başlangıcından itibaren eldeki kısıtlı imkânlarına rağmen gerçekleştirmiş ve Sanayi Devrimini gerçekleştirmiştir.(Uçak yapımı, motor imalatı v.b.) Ayrıca ülkemizin eğitimli ve genç nüfusu en önemli kapasite göstergelerimizden birisidir. Ülkemizin tüm kaynakları ile yapacağımız bir seferberlik hareketi ile, Endüstri 4.0 kavramının en iyi şekilde ülkemizde uygulanacağından şüphemiz bulunmamaktadır.

11-Endüstri 4.0 İşçi Hareketlerini Ne Yönde Etkiler? Sendikalar V.B. Yeni Kuruluşlara Zemin Hazırla Mı?

Ülkemizde üretim yapılırken, özellikle işçilerimizin iş güvenliğinin sağlanarak kendilerinin hak ettiği ücretlerle çalışması gerek işçiler gerekse emek sarf eden her vatandaş için toplumumuz tarafından istenmektedir. Endüstri 4.0’ın en önemli getirilerden birisinin de, Mavi Yaka-Beyaz Yaka kavramını kaldırılarak “Bilgi-Yaka” kavramını getirecek olmasıdır. Çünkü yukarıdaki cevaplarda verdiğimiz Endüstri 4.0 kavramı ancak “Bilgi-Yaka”lılar tarafından çözülecektir. Peki bir “Bilgi-Yaka”lı olmak için ne yapmak gerekecektir. Öncelikle, İyi Eğitimli, Yabancı Dil Bilen, Terminolojiye Hakim, Teknolojiyi Takip Eden ve Kendisini sürekli yenileyen ve Entelektüel bilgi birikimini sürekli arttıran bireyler olmamız gerekmektedir. “Bilgi-Yaka”lılar da doğal olarak kendileri, aileleri, patronları ve toplum için hep en iyisini isteyecek ve buna yönelik olarak mevcut organizasyonları yenileyecek yada yenilerin kurulmasını sağlayacaklardır.

12-Sosyal Açıdan Türkiye’de Ve Dünyada Kabullenilmesi Ne Kadar Sürer? (Eğer Tam Anlamıyla Endüstri 4.0’a Geçiş Yapılırsa)

Endüstri 4.0’ı bir ilaç gibi değerlendirmenin doğru olmadığını düşünmekteyiz. Endüstri 4.0 kavramı kabullenmemiz gereken bir şey değildir. Endüstri 4.0 bir değişimdir. Ünlü bir filozofun dediği gibi “Değişmeyen Tek Şey Değişimin Kendisidir.” Dolayısıyla biz kabullensek de kabullenmesek de dünyada yaşayan herkes bu değişimden kendine düşen payı alacaktır. Dernek olarak amacımız Endüstri 4.0 kavramını fark ederek, algılayarak, eğiterek ve uygulayarak toplumumuz için pozitif anlamda bir katma değer oluşturması için kullanılmasını sağlamaktır.

13-İşçilerin Yerini Makinelerin Alması Düşüncesi Sosyal Açıdan Toplumu Nasıl Etkileyecek?

İşsizlik konusunda neler düşündüğümüzü daha önceki sorunuzda yanıtlamaya çalışmıştır. Aslında işçilerin yerini alacak demek tam olarak doğru değildir. İşçilerin yani “Bilgi-Yakalı”ların aslında yapacağı işler ve yapacakların işin düzeyi artacaktır. Benzer şekilde iş kazalarından artık ölen insanlar olmayacaktır. Bizler, maalesef madenlerde yüzlerce vatandaşımızı elim bir şekilde kaybettik. Aynı şekilde her yıl binlerce insanımız iş kazaları nedeniyle ya hayatlarını kaybediyorlar yada sakat kalıyorlar. Bu açıdan Endüstri 4.0 bu konuda iş kazalarının önlenmesi açısından da önemli bir fırsat doğurabileceğini düşünmekteyiz.

14-Endüstri 4.0’a Geçiş Dahilindeki Gerekli Eğitimleri Veren Kuruluşlar Devlet Tarafından Destek Görmektemidir. Yada Devlet Tarafından Bu Kuruluşların Açılması İçin Herhangi Bir Şey Yapılmakta Mıdır?

Bakınız bizler Endüstri 4.0’ın nasıl gerçekleştirebileceği konusunda çalışmalar yürütmekteyiz. Maalesef ülkemizde bu konuda yeterli bir aksiyon henüz alınmamıştır. Ülkemiz bu konuda Endüstri 4.0 kavramını fark etme ve algılama evresindedir. Bu kavramın Devlet yetkililerimiz tarafından bir an önce gerekli adımların atılarak artık uygulama safhasına geçmesini diliyoruz. Yaptığımız çalışmalardan birisi de Ülkemizde Endüstri 4.0 kavramının nasıl gerçekleştirebileceği konusunda Politikalar ve Stratejiler geliştirmek.

Bu açıdan Endüstri 4.0 kavramının uygulanabilmesi için yapılabilecek en önemli adımın İlköğretimden-Liseye Üniversite’den-Doktora’ya kadar eğitimin her kademesinde Endüstri 4.0 konusunda Eğitimin gerek müfredat gerekse uygulama konusunda kendini yenilemesidir. Örneğin, İlköğretimde, öğrencilerimize Programlamaya Başlama-Algoritma dersleri verilebilir, Lise düzeyinde Sanayimizle entegre bir şekilde Endüstri Ara Elemanı, Teknisyen yetiştirilmesi sağlanabilir. Meslek Yüksek Okulları düzeyinde Endüstri 4.0 Teknikerleri yetiştirilebilir. Üniversitelerde Endüstri 4.0 ile ilgili olarak Bilgisayar, Elektrik, Elektronik, Makine, Endüstri mühendisliği bölümlerine ders olarak eklenebilir ve bu konuda mezuniyet şartı olarak Endüstri 4.0 projeleri istenebilir. Endüstri 4.0 konusunda Yüksek Lisans tezleri ve çalışmaları desteklenebilir. Endüstri 4.0 teknolojilerinin geliştirilmesi ve topluma olan etkileri ile ilgili olarak disiplinler arası Doktora çalışmaları yapılabilir. Ancak bu şekilde Endüstri 4.0’a Pazar değil üreten, uygulayan ve elde ettiği deneyimleri ihraç eden bir ülke olabiliriz.

Yenikapı Haber