Eşel Mobil Sistemi Hakkında Merak Edilenler
Son günlerde sıklıkla karşımıza çıkmakta olan Eşel Mobil sistemi aslında daha önce tanıdığımız ve bildiğimiz bir sistem olsa da adına sıklıkla rastlamamış olmamızdan ötürü pek de kulak aşinalığımız yok. Öyleyse son zamanlarda sıklıkla duymakta olduğumuz eşel mobil sistemi hakkında bir açıklık getirelim istedik.
Geçimini sağlayan zümrenin satın alma gücünü koruyabilmek için, ücretlerin hayat pahalılığına göre kendiliğinden ayarlanmasını mümkün kılan eşel mobil, hayat pahalılığının belirli bir oranda artması halinde zam yapılmasıdır. Yani resmi ve güvenilir kaynaklarda da belirtildiği gibi hayat pahalılığının %3 artış göstermesi halinde işçilere de %3’lük bir zam uygulaması yapılarak iş verenin bu bedeli ödeme zorunluluğu kıldıran sistem olarak açıklanabilir. Farklı uygulama şekillerinin bulunmakta olduğu eşel mobil sistemde asgari ücrete yansıtıldığı gibi diğer ücretlendirmelere de uyarlanabilmektedir.
Eşel Mobil Sistem Nedir?
Son zamanlarda akaryakıt fiyatlarında meydana gelen artışlar ile gündeme oturan eşel mobil sistem kelime anlamı Fransızca’da hareketli ölçek olarak bilinmektedir. Fiyat ve ücret belirlenmesinde hareketli bir ölçeğin kullanılmasını ifade etmektedir. Yani ücretlerin satın alma gücünü koruyabilmek için, ücretlerin enflasyondaki artışı dikkate alınarak kendiliğinden ayarlanmasını mümkün kılan bir sistem olarak bilinmektedir. Böylelikle çalışanların ücret artışları için sözleşmelerle güncelleme yapmak yerine, ücret artışları otomatik olarak gerçekleştirilmektedir. Bu da hayat pahalılığına yapılan zamlar sonrasında aynı oranın çalışan kişinin maaşına yansıtılarak zam uygulanması diyebiliriz. Bu asgari tutarlara yansıtıldığı gibi farklı sistemlere de uyarlanabilmekedir.
Akaryakıtta Eşel Mobil Sistem
Akaryakıt fiyatlarında sıklıkla duymakta olduğumuz eşel mobil sistem, özellikle son zamanlarda meydana gelen akaryakıt fiyatlarında ki zamlanmalara karşı gündeme oturmuştur. Peki ya akaryakıtta eşel mobil sistem nedir? Son dönemlerde ki akaryakıt fiyatlarının döviz kurunda ki oynamaları sebebiyle sıklıkla değişmesinin önüne geçmek ve akaryakıt fiyatlarındaki artışın Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)’den otomatik olarak karşılanması suretiyle akaryakıta uygulanan zammın pompa fiyatlarına yansıtılmamasını sağlayan bir sistemdir. Örnek verecek olursak yakın zamanda yaşanan otogaza 5 kuruşluk zammın Eşel Mobil sistem ile pompa fiyatlarına yansıtılmaması sağlanmıştır. Yapılan sistemde zam ÖTV’den karşılanarak gerçekleştirilmiştir.
Fakat burada bilinmesi gereken önemli bir durum söz konusudur. Her geçen gün akaryakıt fiyatlarına yansıtılmakta olan zamlanmaların Eşel Mobil sistem ile sağlanması akaryakıt üzerinden alınan ÖTV’nin gelirlerinin toplam vergi gelirleri içerisinde ki yer dikkat çekmektedir. Bu da demek oluyor ki akaryakıt fiyatlarının sürekli artış göstermesi ve ÖTV’den karşılanan eşel mobil sistemin belirli bir zamandan sonra karşılanması güçlük çıkartacaktır. Geçtiğimiz yıl 3 aylık eşel mobil sisteminin akaryakıtlarda faaliyet göstermesi sonrasında 8.3 milyar liralık zarar söz konusu olmuştur. Bu sebeple akaryakıtta eşel mobil sistem kısa vadeli düşünülebilir.
İşçi Sınıfının Güçlü Olduğu Ülkelerde Zorunlu Kılındı
Özellikle siyasi kanatta işçilerin güçlü olduğu ülkelerde eşel mobil sistemin kanun haline geldiğini biliyoruz. Mesela Fransa’da 24 Temmuz 1952 yılında kabul edilen kanun ile beraberinde asgari ücretlerin hayat pahalılığına göre ayarlanması mecburiyeti devreye girmiştir. Beraberinde aylık aile tüketim istatistikleri dikkate alınarak düzenlenen artışlarda hayat pahalılığına göre artan %’lik orana göre zam uygulaması gerçekleştirilmektedir. Ayrıca bu kanunda da herhangi bir hayat ucuzluğuna bağlı olarak asgari ücrette düşüş söz konusu olmamasıdır.