Türkiye, 1 Ocak 2024'ten itibaren tarihinde ikinci defa enflasyon muhasebesi uygulamaya başlayacak. Bu yılın hesap dönemi sonu itibarıyla yapılacak enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan kar-zarar 2023 hesap dönemi vergi matrahını etkilemeyecek. Gelecek yılın kar, zararı vergi matrahı tespitinde dikkate alınacak. Bilançodaki parasal olmayan kıymetler enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak, parasal kıymetler ise tabi tutulmayacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı, enflasyon muhasebesine ilişkin sorulara yanıt verdi.
Enflasyon muhasebesi bu yılın sonundan itibaren yürürlüğe girecek mi? Öteleme söz konusu olur mu?
Vergi Usul Kanunu kapsamında, 2023 hesap dönemi sonuna ait mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak. İzleyen dönemlerde enflasyon düzeltmesi yapılabilmesi için, fiyat endeksindeki (Yİ-ÜFE) artışın; İçinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde yüzde 100'den, içinde bulunulan hesap döneminde yüzde 10'dan fazla olması gerekiyor. İlk olarak 31 Aralık 2023 tarihli bilanço enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak, akabinde 2024 yılı geçici vergi dönemleri dahil enflasyon düzeltme şartları devam ettiği sürece enflasyon düzeltmesine devam edilecek.
Enflasyon muhasebesinin sonunda karların daha düşeceği öngörülüyor, buna bağlı olarak bir vergi kaybı oluşur mu?
Bilançonun aktif ve pasifinde yer alan parasal olmayan kıymetler enflasyon düzeltmesine tabi olup, parasal kıymetler ise enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacak. Bu yılın hesap dönemi sonu itibarıyla yapılacak enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan kar veya zarar 2023 hesap dönemi vergi matrahını etkilemeyecek. 2024 hesap dönemi yapılacak enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kar, zarar vergi matrahının tespitinde dikkate alınacak. Mükellefler bazında farklı tutarlarda kar veya zarar oluşması söz konusu olabilecek. 2024 ve izleyen dönemlerde enflasyon düzeltmesinin, sektörler ve firmalar itibariyle vergi matrahını arttırıcı veya azaltıcı etkisi olabilecek.
Enflasyon muhasebesi sonucunda şirketlerin ödemesi gereken fazla vergi çıkması enflasyon üzerinde bir baskı oluşturur mu?
Mali tabloların enflasyona göre düzeltilmesi doğrudan enflasyonu artıracaktır demek doğru olmaz. Bilançoda yer alan stoklar ve ticari malların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasının, dönem karını artırıcı etkisi olmakla birlikte, bunların enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan maliyet değerleri ile satışa konu edilmesinin de dönem karını azaltıcı etkisi olacak. Enflasyon düzeltmesi sonucu oluşacak kar veya zararın da doğrudan fiyatlara yansıması söz konusu olmayacak. Fiyatlar, her işletmenin mali yapısı, satılan mallar ve verilen hizmetlerin niteliği ile diğer piyasa koşullarına göre oluşacak. Bu nedenle enflasyon düzeltmesine fiyatları artıracak diye yaklaşmak doğru değil.
2023 dönemi vergi matrahını etkilemeyecek
Bu iki senaryonun olası sonuçları ile ilgili bir çalışma yapıldı mı?
Enflasyon düzeltmesi, mali tabloların gerçek durumu gösterir hale gelmelerini sağlamaya yönelik bir hesaplama yöntemi olarak tanımlanabilir. Enflasyon düzeltmesinin, vergi gelirleri ile enflasyon üzerinde etkilerinden ziyade, temel amacı mali tabloların ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden gösterilmesi.
Orta Vadeli Program'da öngörülen enflasyon tahminleri dikkate alındığında, enflasyon düzeltmesinin 2024 ila 2026 yıllarında yapılacağı sonucu ortaya çıkmaktadır. 2027 yılından itibaren ise gerekli şartların oluşmayacağı ve düzeltme yapılmayacağı tahmin ediliyor.
Kaynak: Sabah - HAZAL ATEŞ