İster kabul edin, ister kabul etmeyin günümüzün büyük bir bölümünü sosyal medya platformlarında geçiriyoruz. Kim ne yapmış, nereye gitmiş, ne paylaşmış, neyi beğenmiş bunlar hakkında bilgi sahibi olup bu paylaşımları beğeniyor, yorum yapıyor, paylaşıyoruz, beğenmediğiniz paylaşımları ise eleştiriyor hatta bazen eleştiri sınırları aşılıp hakaret noktasına gelen sözler klavyelerden çıkıveriyor.

Bu nedenle günlük hayatınızda sosyal medyayı kullanırken kendinizi bir anda bir hakaret suçunun mağduru ya da sanığı olarak bulabilirsiniz.

Kişinin şahsiyetinin korunması hakaret suçu adı altında Türk Ceza Kanununda düzenlenirken bu suç aynı zamanda kişilik haklarına saldırı niteliği taşıdığı için maddi ve manevi tazminat davasının da konusu olabiliyor.

Hakaret; onur kırma, onura dokunma ve küçültücü söz ve davranıştır. Türk Ceza Kanunun 125. Maddesi hakaret suçunu düzenlemektedir. ‘‘Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.’’

Hakaretin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde yukarıdaki belirtilen cezaya hükmolunur ve Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında arttırılır denilerek özellikle sosyal medya üzerinden herkesin görebileceği platformlarda yapılan hakaretlerin daha ağır bir şekilde cezalandırılması gerektiğine vurgu yapıyor Kanun Koyucu.

Hakaret suçunun oluşabilmesi için mağdurun isminin açıkça söylenmesi ya da yazılmış olması şart değildir. Kullanılan sözlerden mağdurun kim olduğunun tespit edilebilir olması yeterlidir. Mağdurun kendisine yapılan hakareti öğrenmesi hakaret suçunun oluşması için yeterlidir.

Sosyal medyada yapılan hakaret suçlarında önemli hususlardan biri de kullanılan ‘‘nickname’’ yani takma adlardır. Birçok kişi sosyal medyada kendi isimlerinin yerine takma ad kullanmaktadır. Takma ad kullanan profil sahibi söz konusu hesabın sahibi olduğunu kanıtlamak kaydı ile suçun mağduru olarak şikayetçi olabilmektedir.

Bulunmadığınız ya da kullanmadığınız bir platformda şahsınıza hakaret edildiyse ve bu hakaret suçunu en az üç kişi görmüş ve duymuşsa suç oluşmuştur. Misal olarak sizinle ilgili olarak hakaret içeren bir mesajın sosyal medya platformunda DM (direkt mesaj) ile en az üç farklı kişiye gönderilmesi halinde hakaret suçu oluşmuştur.  

Hakaret suçu takibi şikayete bağlı suçlar kategorisinde yer alır. Suçun mağduru, hakaret edeni ve hakareti öğrendiği tarihten başlamak üzere 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde şikayet hakkını kaybeder. Hakaret suçu taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardandır. Taraflar uzlaştırmacının nezaretinde sulh edilmeye çalıştırılır. Uygulamada sıklıkla görülen hakarete uğrayan kişinin karşı taraftan uğramış olduğu hakaretin karşılığı olarak maddi bir tazminat istemesi ile hakaret edilen platform üzerinden özür dilenmesi talebidir. Özellikle son zamanlarda hakarete uğranılan kişiden 8-10 bin TL arası maddi tazminatlar istendiği görülmektedir. Eğer uzlaştırmacı nezaretinde taraflar arasında uzlaşma sağlanmazsa yargılamaya mahkemelerde devam edilir.

Son zamanlarda gündemi sıklıkla meşgul eden konuların başında gelen Hakaretin, Kamu Görevlisine karşı görevinden dolayı yapılması durumunda ya da kişinin mensup olduğu dinin kutsal değerlerine veya din özgürlüğünün kullanılmasına hakaret edilmesi hakaret suçunun nitelikli şekli olarak kabul edilmektedir.

Suçun nitelikli hallerinde hakaret suçunun cezası 1 yıl ile 2 yıl arasındadır. Bu kapsamda yapılan hakaret suçları toplumsal huzur ve barışa da zarar verdiği için daha ağır şekilde cezalandırılması istenir. Cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz. Nitelikli hakaret suçunda  2 yıl 4 aya kadar da hapis cezaları istendiği uygulamada görülmektedir. Nitelikli hakaret suçu şikayete tabi değildir. Bu nedenle suçun nitelikli halleri için herhangi bir şikayet süresi sınırlaması yoktur. Suçun nitelikli hallerinin işlenmesi halinde Cumhuriyet Savcılığı resen soruşturma açar. Belirtmek gerekir ki Kamu Görevlisine ve Cumhurbaşkanına hakaret suçu, şikayete tabi suçlardan olmadığından uzlaştırma kapsamında da değildir

Uygulamada kafa karıştıran bir durum ise bir gönderinin altına yazılan yorum ile üçüncü bir kişiye hakaret edilmesi ve bu hakaret içeren yorumunun farklı kişiler tarafından beğenilip ve paylaşılmasının hakaret suçunun kapsamına girip girmediğidir. Bu durumda mağdurun yokluğunda hakaret suçuna girmektedir. Başkasından gelen hakaret içerikli bir iletinin mağdura iletilmesi yani sosyal medya tabiriyle “forward” edilerek gönderilmesinde dahi hakaret suçu oluşur. Hakaret içeren paylaşımın paylaşılması durumunda, hakaret eden kişi ile birlikte hakaret içeren içeriği paylaşan kişinin de şartlara göre sorumluluğu söz konusu olabiliyor. Bazen hakaret etme kastı ile yapılmayan, hakaret içeren paylaşıma karşı ironi olarak yapılan paylaşımlar bile hakaret suçunun kapsamına girmektedir.

Sosyal medya platformlarında kullanıcıların büyük bir kısmı gerçek kimlik bilgilerini kullanmıyorlar, böyle bir zorunlulukta bulunmuyor. Bu durumlarda hakaret suçunu işleyen kullanıcıların IP numarasına ulaşılarak kimlikleri tespit edilebiliyor. Mahkemeler hakaret eyleminin gerçekleştirildiği internet sitesinden söz konusu IP numarasını talep ediyorlar. Bu site Türkiye’de kurulmuş veya temsilciliği bulunan bir site ise bilgilerin temini yapılabiliyor. Ancak Türkiye sınırları dışında kurulmuş ve ülkemizde temsilci bulundurmayan internet sitelerinden bilgi almak mümkün olamayabilir. Bu durumda hakaret suçunun faili bulunamadığı için cezalandırılamıyor. Ama son alınan kararlar çerçevesinde sosyal platform devleri ülkemizde temsilcilik açmaya başladılar. Artık Mahkemelerin hakaret eden kullanıcıların IP numaralarını öğrenmesi çok daha kolay ve hızlı bir hale gelecek böylece Sosyal Medyada yapılan hakaretler cezasız kalmayacaktır.