Faiz, tüm dinlerde olumsuz karşılığı bulunan bir para kazanma yönetimidir. Bununla birlikte en çok İslam dininde yerilen faizin para kazanma aracı olarak görülmemesi önerilmiş, yanına yaklaşılmaması tavsiye edilmiştir.
Bu sistem karşısında faizden uzak duran ekonomi sistemi katılım bankacılığını ortaya çıkartmış ve burada kâr-zarar endeksine dayalı bir birikim modeli oluşturmuştur.
KATILIM BANKACILIĞININ TARİHİ
Faiz hassasiyeti bulunan kesimlerin tasarruflarının değerlendirilmesi ve finansman ihtiyaçlarının karşılanması için bir alternatif gerekliliği ortaya çıkmasıyla birlikte, değişen dünya şartlarında finansal yapının dışında kalmanın mümkün olmadığından bir çok islami kuralların geçerli olduğu ülkede bu sistem benimsenmiştir.
İslami bankacılığının modern anlamda ilk örneği 1963 yılında Mısırda Mit Ghamr Tasarruf Bankası ile başlamıştır ve diğer nüfusunu müslümanların oluşturduğu ülkelerde de hızla yayılmıştır.
KATILIM BANKACILIĞININ ÇALIŞMA PRENSİBİ
Katılım bankacılığı, faizsizlik prensiplerine göre çalışan, bu prensiplere uygun her türlü bankacılık faaliyetlerini gerçekleştiren, kar ve zarara katılma esasına göre fon toplayıp, ticaret, ortaklık ve finansal kiralama yöntemleriyle fon kullandıran bir bankacılık modelidir. Kısaca gelir kaynaklarında faiz bulunmayan ekonomi sistemine verilen isimdir.
Katılım bankacılığına ismini veren katılım kelimesi, bankacılık türündeki kar ve zarar prensibine, yani bir nevi ortaklık sistemine dayanmasından gelmektedir. Bu, sistemi faizden ayıran en önemli unsurdur. Faizde kar ortaklığı var olurken, katılım bankacılığı kar payı sistemini getirip, kar zarar endeksiyle sistemde yerinizin bulunmasını sağlıyor.
Katılım Bankaları başka hangi hizmetleri vermektedir?
Diğer ticari bankalardan mevduatın toplanması, değerlendirilmesi ve sağladıkları getiri bakımından farklılık göstermekle birlikte, katılım bankaları; özel cari hesaplar, teminat mektubu verme, akreditif açılması, çek karnesi verilmesi, çek ve senetlerin tahsile alınması, ihracat akreditiflerinin ihbar ve teyit edilmesi, seyahat çeki verilmesi, döviz alım satım işlemleri, yurtiçi ve yurtdışı havale ve transfer işlemleri, kredi kartları, telefon, elektrik, doğalgaz ve su faturası tahsilatları, sosyal güvenlik ve vergi ödemelerine aracılık edilmesi, alternatif hizmet kanalları (ATM, telefon bankacılığı, internet bankacılığı,..) gibi hizmetleri sunmaktadırlar.
Türkiye’de Katılım Bankacılığının durumu nedir?
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre 2013 yılı itibariyle 96 milyar 86 milyon aktif büyüklüğüyle bankacılık sisteminin içindeki payı %5.5’dir. Bankacılık sektörünün aktif büyümesinin %26.4 olarak gerçekleştiği 2013 yılında katılım bankalarının büyümesi %36.7 oranıyla sektörün üzerinde gerçekleşti. Katılım bankaları karları 16,9 artışla 2013 itibariyle 1 milyar 71 milyon liraya ulaştı, şube sayıları 2013 yılında bir önceki yıla göre 136 adet artarak 965’e yükseldi.
Katılım bankalarının kredi hacmi 2013 yılında bir önceki yıla göre %29,4 artışla 67 milyar 219 milyon lira olurken mevduat hacmi %29.7 artışla 61 milyar 495 milyon liraya çıktı. Bu rakamlar gösteriyor ki katılım bankaları son sürat büyümelerini sürdürüyor ve bankacılık sektöründa ağırlıkları gittikçe artıyor. Faizsiz alternatif yatırım araçları üretmek iddiasıyla piyasada hızlı bir yükseliş gösteren katılım bankalarının geleceği kendilerini topluma ne kadar anlatabildikleri ile doğru orantılı şekilleneceği kanaatindeyiz.