Mehmet Burak Torun’la İnternetin insan hayatını nasıl etkilediği ve internet bağımlılığından kurtulma yolları hakkında röportaj gerçekleştirdik.
Burak Bey sizi tanıyabilir miyiz?
İstanbul Aydın Üniversitesi Yazılım Mühendisliği’nden mezun oldum. Daha sonra da sosyla medyaya meraklı olduğum için sosyal medya fenomen karakterleri üretmeye başladım. Kendi ajansımı kurdum aynı zamanda yazarlık da yapıyorum. Aktif olarak da bazı ünlü isimlere danışmanlık yapıyorum.
Yeni kitabınız “İnternetle ilişkisi var” şimdiden büyük bir ses getirdi. Bazı TV programlarında da kitaptan bahsedildi. Bu noktada kitabı yazma fikri nereden geldi anlatır mısınız?
Son zamanlarda insanların internet ve çevirimiçi oyun yüzünden yaşadığı sıkıntıyı gördüm. Çok sayıda insan bu yüzden hayatını kaybetti. Bunları gördükten sonra bir kitap yazmayı gerekli gördüm. İnsanların günlük hayatları etkileniyor. İnsanlar çocuklarına bakmayı bile ihmal ediyor. Yetişkinler çocuklaşıyor, çocuklar yetişkinleşiyor. İnternet bağımlılığı her alanımıza giriş yaptı. Her insan internetten etkileniyor. İnsanları internetin olumsuz etkilerinden korumak amacıyla bu kitabı yazmayı gerekli gördüm.
İnternet bağımlılığı ile alakalı kitabın içerisinde bir test var. Oradaki testi yaptıktan sonra internet bağımlılığı oranınızı görüyorsunuz. Ben Türkiye’de olmayan bir şeyi yaptım mesela, bir diyet listesini günlük çizelgelere nasıl ayırıyorsanız, ben de interneti günlük çizelgelere göre ayırdım. İnsanlara internet kullanımını uygulanması gereken bir diyet listesi gibi sundum. Kitapta 20 farklı ülkeden istatistiklere de yer verdim.
İnternet bağımlığı deyince ne anlamalıyız?
Mesela bir kişi sabah uyandığında aklına ilk gelen ilk şey internetse bu kişi internet bağımlısıdır. Biz interneti araç olarak kullanacağız amaç olarak kullanmayacağız. Mesela spor yaparken bile kullanıyorsanız bir sıkıntı var burada. İnsanlarımızın çoğunluğu bağımlı, bir ortama gidin kafalar eğik herkes internette. Gündüz okulda birlikte olduğu arkadaşıyla akşam eve gelince yazışıyor. Bu gibi şeyler internet bağımlılığının göstergesidir.
İnternet bağımlılığında en tehlikeli olan şey , sizin canınıza kast edecek durumlarda sizin canınız mı önemli, internet mi? Geçenlerde bir yolculuğa çıktım. Şoför yaklaşık 45 can taşırken telefonuyla sosyal medyada cirit atıyor. Ben bununla ilgili gerekli uyarıları yaptım. O kadar can taşırken facebook ve twitter’dan vazgeçemiyor. Bu gerçekten korkunç bir durum!
İlişki durumlarına dikkat etmeyen insanlar, boşluğa düşüyor ve ilişkisini internetten arıyor. Bu insanlar devamlı internete mahkum oluyor. Bunu ayarlamak kişinin elinde gerçek hayattan kopmamak lazım.
İnsanlar internette çevirimiçi olduklarında ne gibi değişiklikler yaşıyor?
Çocukların gelişimine bile etki ediyor. Orta yaşlı insanlarda da dikkat dağınıklığına neden oluyor. İnternet sizin hayal gücünüze direk etki yapıyor. Bir çocuk oyunda internette gördüğü bir şeyi gerçek hayatla bağdaştırabiliyor. Oyunda adam öldürüp para kazanınca gerçek hayatta da böyle olduğunu düşünebiliyor. 7 ile 12 yaşındaki çocuklar oyunlarda level atladıkça gerçek hayatta da böyle olduğunu, arabalara çarpınca puan kazanacaklarını düşünüyorlar. Ben anne ve babalara bilim kurgu tarzı oyunları seçmelerini tavsiye ediyorum. Vurdulu kırdılı ve spor oyunlarında çok fazla küfür ediliyor.
Twitter ve facebook karşılaştırıldığında ne gibi farklar ortaya çıkıyor? İnsanlar en çok hangisinden yapılan paylaşımları dikkate alıyor?
Özellikle Facebook ticari amaçlı kullanılan bir mecra çoğu insan dikkate almıyor. İnsanlar facebook’u bir ürünün reklamı için pazarlama amaçlı kullanıyor.
Twitter’da yazılan yazılar samimi oluyor. Twitter bir haber sayfası gibi insanlar yazdıklarında daha samimi oluyor. Genelde reklam verme amacı gütmüyor insanlar.
İnsanlar sosyal medyada hangi mecrayı kullanırsa kullansın her şeyin fazlası zarar. Facebook, instagram, twitter çok fark etmiyor.
Son zamanlarda ‘youtuber’lık çıktı. Bu işi yapanlar güzel şeyler yaparsa sorun yok ama mesala Gürcistan’da bir lira ile 1 gün geçirmek ya da 2 lira ile bir şey yapmak. İnsanların orada artık kendilerini geliştirebilecekleri bir şey yok. Artık hep reklama dönmüş durumda.
Youtube’da youtuberlar tarafından çok çirkin paylaşımlar yapılabiliyor. Yok bahiste şu kadar kazanmış, yok şöyle kız tavlanır. Bu ülkede böyle şeylere değer verilmemeli bunlar Türkiye’ye zararı olan şeyler, bu youtube’un filtreden geçmesi gerektiğini gösteriyor. Ben anne ve babalara kesinlikle ebeveyin kilidini tavsiye ediyorum.
Analytica adlı veri analiz şirketinin yaklaşık 87 milyon Facebook kullanıcısına ait verileri elde etmesine ilişkin skandal sonrası Facebook’a olan güven dünyada ve Türkiye’de azaldı mı?
Türkiye’de hiçbir zaman facebook’a güven azalmaz. İnsanlar yıllardır bilgilerini oraya zaten veriyor. Siz whatsapp’ten yazışıyorsunuz bunların hepsi facebook tarafından kaydediliyor. Siz ayakkabı ile ilgili bir mesaj attığınızda whatsapp üzerinden tarayıcı ya da facebook sayfası açıldığında ayakkabı ile ilgili reklamlarla karşılaşıyorsunuz. Google ile de gizli bir anlaşmaları var diye düşünüyorum. Siri’ye “hey siri” demeden asla açılmaz normalde. Konuşurken e ticaretten bahsederken birden Siri açıldı. Açıldıktan sonra telefonu elime aldığımda e ticaret ile ilgili sayfalar açıldı. Tüm dünyadaki elektriğin yüzde 2’si facebook ve google tarafından tüketiliyor. Pazarın büyük bir çoğunluğu ellerinde olduğu için birlikte çalıştıkları kanaatindeyim. Apple’ın da bu pazara ortak olabileceğini düşünüyorum. İphone telefonlarda siri arka tarafta sürekli açık ve kayıt alıyor. Siri ve benzeri uygulamaların olduğu telefonlarda insanların biraz daha dikkatli olmaları gerekiyor.
Telefon eve girdiğiniz zaman ayakkabılığın olduğu yerdeki bir dolaba koyulabilir bunu herkese tavsiye ederim. Özellikle gizli bilgilerin paylaşıldığı kişiler vardır. Devlet memuru ya da özel sökterde olanlar için bu yöntemi şiddetle öneririm. Bunları yapamayanlar için de telefonu uçak moduna almalarını tavsiye ederim. En azından siri gibi uygulamalar devre dışı kalır.
Anne ve Babalar çocuklarını internet bağımlılığından korumak için ne gibi önlemler alabilir?
İnternet bağımlılığı engellemek için çocuklara interneti yasaklamak doğru değil, ödül ve ceza yöntemi uygulanabilir. Eğer bir çocuk günde 5 saat internet kullanıyorsa bunun için bir sınırlama getirilmeli ben kitabımda bu tür sınırlamalar için bir çizelge verdim. Anne ve babanın çocuğun hayatını planlaması için destek olması lazım. Günde bir saat internete girme izni vermeleri uygundur. Sorumluluklarını yerine getirdikten sonra bunu bir ödül olarak verebilirler.
Akıllı cihazları çocuklarına almak için anne ve babalar acele etmemeli diye düşünüyorum. Çocukların bu yüksek teknoloji cihazları ne kadar pahalıya mal olduğunu bilmesi gerekir. Akıllı cihazlar konusunda ailelerin dikkatli olması gerekiyor.
İnternetin tamamen yasaklanması daha kötü sonuçlar doğurabilir. Yasaklanırsa çocuklar yalana başvurup çareyi dışarıda aramaya kalkabilir.
Röportaj: Yunus Bayar / TURUNCU DERGİSİ