Halkla İlişkilerin Tarihsel Gelişimi 

İletişim çağının ürünü olan ve bütün ülkelerde giderek yaygınlaşan halkla ilişkilerin bugünlere gelmesi tarihsel bir gelişim süreci izlemiştir. Halkla ilişkiler uygulamasının gelişimi belirli evrelerden geçmiş bulunmaktadır. Bu evrelerin içinde en çok dikkati çekenler de kuşkusuz 20. yüzyılda ve özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan gelişmeler ve değişikliklerdir . 20. yüzyılda halkla ilişkiler çeşitli iletişim araçlarının kullanıldığı yeni bir bilim dalı haline gelmiştir.  Halkla ilişkileri bir bilim dalı ve meslek olmaya getiren tarihsel süreci anlamak, halkla ilişkilerin fonksiyonlarını, güçlü ve zayıf yanlarını, derinliğini ve toplum üzerindeki etkisini anlamamıza yardımcı olur.
Halkla ilişkilerin tarihsel gelişimini üçe ayrılmıştır: 
1. Başlangıcı belli olmayan bir tarihsel geçmiş: Buna göre halkla ilişkiler, insanların, başka insanların güvenini kazanmaya yönelik çabaları var olduğundan beri vardır. Bunu adlandırmak için bir kavram geliştirilmemiştir. 
2. Sanayi devrimiyle birlikte başlayan bir tarihsel geçmiş: Toplumsal yapıların oluşması, beraberinde organize olmuş bir iletişime duyulan ihtiyacı da getirmiştir. 
3. Ivy L. Lee ve Edward Bernays’ın farklı halkla ilişkiler tekniklerini kullanmasıyla başlayan dönem. 

Halkla ilişkilerin başlangıcı belli olmayan tarihsel geçmişini, çok eski çağlardan bu yana süregelen toplumsal ilişkilerin ve iktidar mücadelelerinin içerisinde görebilmek mümkündür Halkla ilişkilerin, insanların kabilelerde yaşadığı dönemde, bilgi alışverişinin başladığı ilk uygarlıklarla birlikte ortaya çıktığından bahsetmektedir. Arkeologların İran’da gün ışığına çıkardığı, Milattan Önce 1800’lü yıllara dayanan, çiftçilere ürünlerini nasıl ekeceklerini, nasıl sulama yapacaklarını, tarla fareleriyle nasıl mücadele edeceklerini ve ürünlerini nasıl toplayacaklarını anlatan bültenler, halkla ilişkilerin ilk örnekleridir. 
Hükümdarlar, krallar, padişahlar yönetimleri altında olan insanların onayına, rızasına, desteğine gereksinim duymuşlar ve bu gereksinimin karşılanmasına yönelik olarak çeşitli yöntemler geliştirmişlerdir. Büyük İskender’in uygulamaları bu yöntemlere çokça verilen örneklerden birisidir.

İskender’in işgal ettiği bölgelerin yöresel kıyafetlerini, selamlaşma biçimlerini 6 tercih ederek kendisine yönelik bir sempati yaratma yoluna gittiğinden söz edilmektedir.
Halkla ilişkilerin Amerika Birleşik Devletlerinde gelişim tarihi Amerikan Bağımsızlık Savaşı’na uzanır. Cutlip (1976), Public Relations Review’de (Halkla İlişkiler Dergisi) çıkan makalesinde 1775-1783 yılları arasında Britanya İmparatorluğuna bağlı 13 koloni ve Amerikan yerlileri arasında süren Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nda, 13 kolonideki kamuoyunu birleştirmek ve yönlendirmek için Samuel Adams tarafından kolonilerde gerçekleştirilen propaganda amaçlı stratejilerin altını çizmektedir. Bu stratejiler, bugün kullanılan halkla ilişkiler tekniklerine benzemektedir: Özgürlük Çocukları (Sons of Liberty) adıyla kurulan resmi organizasyon, gazeteler, ibadethanelerde vaazlar, halk toplantılarında demeçler, broşürler ve komiteler tarafından yazılan mektuplar gibi araçlarla kullanılan medya, sembol ve sloganlar, haber yapmak için yaratılan Boston Çay Partisi gibi sahte olaylar, partili tanıtım ve kampanyalar, Bağımsızlık Deklarasyonu ile birlikte 13 İngiliz kolonisinin bağımsızlığını ilan etmesinde rol oynamıştır.
Somer (1987: 5), 
19. yüzyılın başlarında Amerika’daki basın ve propaganda amaçlı halkla ilişkiler çalışmalarını şu sözlerle anlatmaktadır: 

“19. yüzyılın başlarında Amerika’daki gazetelerin pek çoğu para karşılığında yazılar yayınlayarak bazı şahıs ve kuruluşların haber 7 sütunlarında reklamlarını yapardı. Değersiz bir kişi övülür, seçimde kazandırılır, hisse senetleri alınmak istenen kârlı bir şirketin iflas etmekte olduğu etrafa yayılarak panik yaratılırdı. Emlâkçılar, demiryolu şirketleri, politikacılar ve finans gurupları bu etik ve terbiye dışı yollardan geniş ölçüde faydalanıyorlardı. Para karşılığında yalan yanlış haberler yayınlatmak ve bundan sayısız çıkarlar sağlamak o kadar yaygınlaştı ki, 1890'larda ticari kuruluşlar ve politik dernekler “Yazışma Bürosu” adı altında kendi bünyelerinde birer büro kurmayı faydalı ve lüzumlu gördüler. 1900’larda New York’ta bu işleri tezgahlayan veya yürüten reklam menajerleri birdenbire artmaya başlamıştı. Bunların çoğu eski gazetecilerdi. Halkın hangi haberlerden hoşlandığını bildikleri için, reklam uğruna haberler uyduruyor ve bunları para karşılığında serbestçe yayınlıyorlardı.” 

19. yüzyılda halkla ilişkiler alanında gerçekleşen temel kilometre taşlarını şöyle sıralamıştır: 
•    • 1850’li yıllar: P.T. Barnum’un tanıtım faaliyetleri başlamıştır. 
•    • 1882: Avukat Dorman Eaton “public relations” (halkla ilişkiler) ifadesini Yale Hukuk Okulu’nda mezunlara verdiği bir seminerde “iyi insanlarla ilişkiler” anlamında kullanmıştır. 
•    • 1893: Alfred Krupp’un Londra’daki Dünya Fuarına o ana kadar dökülmüş en büyük çelik bloku götürmesi, ilgi çekerek kendi tanıtımını yapması açısından önem kazanmaktadır. 
•    • 1897: Amerikalı “Year book of Railway”de (Tren Yolunun Yıllık Kitabı) “public relations” (halkla ilişkiler) kavramı ilk kez bugün taşıdığı anlamıyla kullanılmıştır. 
•    • 1889: George Westinghouse kurumunun bilgilendirme faaliyetlerini gerçekleştirmesi için Pittsburg’lu gazeteci E.H. Henrichs’i görevlendirmiştir. 
•    • 1905: Ivy L. Lee, John Davison Rockefeller için çalışmaya başlamıştır. 
•    • 1913: Edward Bernays halkla ilişkiler faaliyetlerine başlamıştır. 
•    • 1919: Carl Byoir ve Edward Bernays, Litvanya’nın Bağımsızlık Kampanyası için çalışmışlardır. 
•    • 1920: General Electric bir tanıtım departmanı kurmuştur. 
•    • 1923: General Motors kurumsal halkla ilişkiler ilanları serisini başlatmıştır. 
•    • 1927: Arthur Page, AT&T’nin (telekomünikasyon firması) halkla ilişkiler başkan yardımcısı olmuştur. 

•    Ivy L. Lee’nin halkla ilişkiler anlayışı, günümüzün modern halkla ilişkilerin temeli sayılan “İlkeler Beyannamesi”ne yansımıştır. Lee, bir şirketin kömür işçilerinin yapmış olduğu grev nedeniyle kendisine yapılan başvuru üzerine basın temsilcisi olarak yapması gereken girişimleri ile ilgili kuralları belirleyen ünlü “İlkeler Beyannamesi”ni yayınlamıştır. İlkeler Beyannamesinde yer alan temel kurallar şunlardır:
•    • Gizlilik (sır) yoktur.
•    • Reklamcılıkla karıştırmamak gerekir.
•    • Doğru habercilik anlayışı zorunludur.
•    • Kamu yararlarını göz önünde tutmak zorunludur.
•                   İlkeler Beyannamesi, halkla ilişkiler çalışmasının temel düşüncelerini içermekte, halkla ilişkilerin daha sonraki gelişimini de etkileyen bir bildiri olmuştur. Ivy Lee, daha sonraki çalışmaları ve yayınladığı yapıtı ile halkla ilişkiler konusunda bugün bile geçerliliği olan ilkeleri ortaya koymuştur (Kazancı, 1980: 2). 
•                Ivy Lee’nin İlkeler Beyannamesi’ndeki ilkelerin, günümüzün modern halkla ilişkiler anlayışındaki meslekleşme kriterlerinin temeli olduğu görülmektedir.
•    Halkla ilişkilerin öneminin yönetim ve işletmeler açısından kaçınılmaz olduğunun anlaşıldığı dönem 1929 Büyük Bunalım dönemidir. 
•                 O güne kadar önemli savaş, başkanlık seçimleri, yerel grevler dolayısıyla başvurulan halkla ilişkilerin Büyük Bunalınmla birlikte Amerika Birleşik Devletlerinde büyük yer tutmaya başladığını görüyoruz… Büyük Bunalımdan sonra ortaya yeni sorunların çıkması ile birlikte çevre öğelerinin halkla karşılıklı iyi niyete dayalı ilişkilerin bir örgütün başarısında çok önemli olduğu anlaşılmış ve çevre ile ilişkilere büyük önem verilmeye başlanmıştır.
•