Sigortalılık kapsamında olan kişiler kimlerdir? Sigortalılık statüleri nelerdir? Çalışanlara sağlanan haklar nelerdir? İşte bütün ayrıntılar:

Sigortalılık kapsamında olan kişiler yasalarımızda şöyle tanımlanmıştır;

Bir işverenin emrinde hizmet akdiyle çalışanlar,
Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar,
Kamu idarelerinde kamu görevlisi olarak çalışanlar,
Tarımda kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar,
Tarımda hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar,
İsteğe bağlı sigorta primi ödeyenler,
sigortalılık kapsamındadır.

Sanatçı ve taksiciler

Ayrıca, Sigortalılık kapsamında, 6111 sayılı Kanunla;

10 günden az çalışması olan ticari taksi ve dolmuş şoförlerinin primlerini kendileri ödeyerek sigortalı olmalarına imkan tanınmıştır.
10 günden az çalışması olan sanatçıların da primlerini kendileri ödeyerek sigortalı olmaları sağlanmıştır.

Sigortalılık statüleri

5510 sayılı Kanuna göre;

- Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar Kanunun 4/1(a) bendi kapsamında,

- Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan,

1) Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar,

2)Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanlar,

3) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları,

4) Tarımsal faaliyette bulunanlar,

Kanunun 4/1(b) bendi kapsamında,

- Kamu idarelerinde, Kanunun 4/1(a) bendine tabi olmayan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp ilgili kanunlarında 4/1(a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar ile Kanunun 4/1(a) ve (b) bentlerine tabi olmayanlardan sözleşmeli olarak çalışıp ilgili kanunlarında 4/1(a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar,

Kanunun 4/1(c) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.

Ayrıca, 5510 sayılı Kanundan önce yürürlükte bulunan;

Mülga 506 sayılı Kanuna tabi olarak hizmet akdiyle çalışanlar, 5510 sayılı Kanunun 4/1(a) bendi,
Mülga 506 sayılı Kanunun 85 ve 86 ıncı maddeleri kapsamındaki isteğe bağlı ve topluluk (avukat ve noterler) sigortasına tabi olarak prim ödeyenler, 5510 sayılı Kanunun 4/1(b) bendi,
Bazı maddeleri mülga 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamında tarım işlerinde hizmet akdiyle ve süreksiz çalışanlardan, Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla sigortalılıkları devam edenler veya 1/3/2011 tarihinden itibaren tarımda hizmet akdiyle süreksiz çalışanlar 5510 sayılı Kanunun 4/1(a) bendi,
Mülga 1479 sayılı Kanun kapsamında kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar, 5510 sayılı Kanunun 4/1(b) bendi,
Mülga 1479 sayılı Kanunun 79 ncu maddesi kapsamında isteğe bağlı sigortaya prim ödeyenler, 5510 sayılı Kanunun 4/1(b) bendi,
Mülga 2926 sayılı Kanuna göre tarımda kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar, 5510 sayılı Kanunun 4/1(b) bendi,
Bazı maddeleri mülga 5434 sayılı Kanun kapsamında kamu görevlisi olarak görev yapanlar ile bu kanun kapsamında isteğe bağlı iştirakçi olanlar 5510 sayılı Kanunun 4/1(c) bendi, kapsamında sigortalı sayılmaktadır.

Çalışanların hakları

Çalışanların sosyal güvenlik sistemine dahil olmaları hak ve aynı zamanda bir yükümlülüktür. Çalışmaya başlayanlar kanunen mutlaka sosyal güvenlik sistemine dahil olmak zorundadır. Bir işyerinde çalışanlar kanunen bu hakkın yerine getirilip getirilmediğini her zaman için işverenden istemek ve yerine getirilmediği taktirde de yasal yollara başvurma hakkına sahiptir. İşverenler açısından da gerek kendisinin gerekse de yanında çalıştırılanların sosyal güvenlik açısından bildirimi bir yükümlülüktür.

Çalışanlara sağlanan imkanlar

Sosyal güvenlik sistemimizde 3 ana sigorta olup, çalışanlara;

-Kısa vadeli sigorta kolundan, iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık ve analık hallerinde; iş göremezlik geliri bağlanması, geçici iş göremezlik ödeneği ve emzirme ödeneği ödenmesi,
-Uzun vadeli sigorta kolundan yaşlılık, malullük ve ölüm aylığı bağlanması, yaşlılık ve ölüm toptan ödemesi yapılması ile cenaze ve evlenme ödeneği verilmesi,
-Genel sağlık sigortasından sağlık hizmetlerinden yararlandırılmaları,
sağlanmaktadır.