Arapçada "korumak, ezberlemek" mânâsındaki hıfz kökünden türemiş bir sıfat olan hâfız sözlükte, "koruyan, ezberleyen" anlamına gelir. Toplumda kullanılan yaygın mânâda ise; hâfız, Kur'ân-ı Kerîm'i baştan sona ezberlemiş kimseler için kullanılan isimdir. Önceleri hâfızlara "Kurrâ" ve "Hâdimül-Kur'ân" da denilirdi (Önkal, 2000, 40; Canan, 2004,51).

İslâm'ın doğuşundan günümüze kadar hâfızlık çok özel bir eğitim faaliyeti olarak algılanmış, ona atfedilen değerlere istinaden pek çok kişinin hayallerini süslemiştir. Hâfızlığa bu denli önem verilmesinin sebeplerinin başında, Hz. Peygamber'in (sallallahu aleyhi ve sellem) uygulamaları, emir ve tavsiyeleri gelmektedir. Bu konuda Allah Resûlü'nün (s.a.s.): "Sizin en hayırlınız Kur'ân'ı öğrenen ve öğreteninizdir." (Buhari, Fedailü'l-Kur'ân 21; Tirmizî, Fedailü'l-Kur'ân 15) "İçinde Kur'ân'dan hiçbir şey bulunmayan kişi harap ev gibidir." (Tirmizî, Fedailü'l-Kur'ân 18) gibi hadîs-i şerîfleri zikredilebilir. Ayrıca Kur'ân'ın sahip olduğu özellikler ve namazlardaki Kur'ân okuma mecburiyeti de Kur'ân'ın ezberlenmesi hususunda önemli bir rol oynamıştır.

Peygamber Efendimiz, her yıl ramazan ayında Cebrail (as) ile nazil olan Kur'ân'ı mukabele ediyordu. Bu aynı zamanda Kur'ân'ın muhafazası adına bir testti. Ayrıca Kur'ân sadece ezber değil, kitabet ile de muhafaza edilmiştir. Efendimiz'in 40'tan fazla vahiy kâtibi vardı. Böylece Kur'ân'ın ezberlenmesi (hâfızlık), bir eğitim faaliyeti olarak ortaya çıktı. Bu eğitim faaliyetinin ilk öğretmeni Cebrail (as), sonra Peygamber Efendimiz (s.a.s.) ve daha sonra diğer Müslümanlar; ilk eğitim yeri Hira Mağarası, sonra Efendimiz'in evi, daha sonra Hz. Erkam'ın (r.a.) evi ve daha sonraları ise Mescid-i Nebevî ve diğer mescitler, evler ve tedrisatın yapılabildiği her yerdir.

İslâm'ın İlk Yıllarında Hâfızlık Eğitimi

Bu şekilde başlayan Kur'ân ve hâfızlık eğitimi her geçen gün biraz daha önem kazandı. İlk önce Cebrail (as) ile Hz. Peygamber (s.a.s.) arasında bizim idrak ve anlayış sınırlarımızı aşkın başlayan bu ilâhî eğitim; "Kitabı (Kur'ân'ı) ve hikmeti (ondaki hükümleri) öğretmek"tir (Bakara sûresi, 2/129) emrine muhatap olan Peygamber Efendimiz'in tebliğinin önünde giden temsili ile süratle intişar etmiş ve zaman içerisinde müesseseleşmiştir.

Önceleri bu eğitim için evini kullanan Hz. Peygamber (s.a.s.), daha sonra Safa Tepesi'nin eteklerinde bulunan Hz. Erkam'ın (r.a.) evinde bu eğitimi devam ettirmiştir. Allah Resûlü (sallallahu aleyhi ve sellem) burada hem çevreden kendisini dinlemek isteyenlere hem de Müslümanlara Kur'ân okuyup öğretiyordu.

Osmanlıdan Önce Hâfızlık Eğitimi

İslâm tarihinde ilk dört asırda camiler, uzun süre yüksek seviyede Kur'ân tahsilinin merkezi olma özelliğini korumuştur. Küçük çocukların Kur'ân eğitimi ise Küttap denilen mahalle mekteplerinde gerçekleştirilmiştir ki, buralara ilk zamanlar "Dârul-Kurrâ" ismi verilirdi. Hicri 4. yy'dan sonra müstakil eğitim merkezleri yani Medreseler kurulmaya başlandı. (Bozkurt, 1993, 8/543)

Hâfız yetiştiren öğreticiler kendilerine has metotlar geliştirmişlerdi. Âyetler onar onar veya beşer beşer ezberletilir, bunlar iyice öğrenilmeden yeni ders verilmezdi. Bazı öğreticiler talebenin çokluğu sebebi ile birkaç öğrenciyi aynı anda dinlemek zorunda kalırdı. Yolda yürürken bile öğrencilerini dinleyen hocalar vardı. (Bozkurt, 1997, 15/76)

Osmanlıda Hâfızlık Eğitimi

Osmanlı döneminde ise bu Kur'ân eğitiminin verildiği merkezlere "Dârul-Kurrâ" denilmiştir. Osmanlı'da bu merkezleri oldukça yaygın bir şekilde görüyoruz. Bunlarla ilgili bilgilere tarihi kaynaklarda, seyahatnamelerde ve tabakat kitaplarında yer alan biyografilerde rastlanmaktadır. Bu Dârul-Kurrâların büyük bir kısmı selâtin, vüzera, âyân ve eşraf camilerinin bünyesinde açılmıştır. Öğrenci sayıları çeşitlilik arz etmektedir. (Akyüz, 2001,67-68)

Cumhuriyet Döneminde Hâfızlık Eğitimi

Cumhuriyetin ilânından sonra yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti birçok konuda olduğu gibi eğitim alanında da köklü değişiklikler yaptı. 1924 yılında kabul edilen Tevhid-i Tedrisat kanunu ile medreseler kapatılıp onların yerine yeni okullar açıldı. Bu şekilde Dâru'l-Kurrâ ve bu çerçevede eğitim yapan yerler de kapatılmış oldu.

Diğer eğitim ihtiyaçlarını karşılayacak daha modern yeni okullar açılırken Dâru'l-Kurrâ'ların yerini tutacak herhangi bir okul açılmadı. Bunun yerine Tevhid-i Tedrisat Kanununun 4. maddesinde yer alan hüküm gereği İstanbul Üniversitesi'nde bir İlâhiyat Fakültesi açıldı ve kapatılan medreselerden 29 tanesi İmam-Hatip Mektebine dönüştürüldü. (Cebeci, 1996,142)

Günümüz Kur'ân Kurslarındaki Hâfızlık Eğitimi

Günümüzde hâfızlık eğitimi, Diyanet İşleri Başkanlığı'na bağlı Kur'ân kurslarında yapılmaktadır. Bunun yanında şahsî gayretlerle hâfızlık yapanlar da vardır. Bundan başka çok az sayıda camilerdeki öğreticilerden veya özel bir hocadan hâfızlık yapan öğrencilerin varlığı da bilinmektedir. Bunların sayısı dikkate alınamayacak kadar azdır. 1997 yılında uygulanmaya başlayan sekiz yıllık kesintisiz eğitim hâfızlığa olan ilginin azalmasında önemli rol oynamıştır. (Bayraktar, 2003,211)

Günümüzde gerekli itibarı bu eğitim faaliyetine yeniden kazandırdığımızda toplumun saadeti adına, gelecek nesillerin huzurlu bir hayat yaşamaları noktasında çok önemli bir iş gerçekleştirilmiş olacaktır.

Zaman ve kayıtlı kalmaksızın Dünyanın her noktasından hafızlar ve hafız olmak isteyenler ulaşabileceği bir uzaktan eğitim programıdır. Katılımcılar  bilgisayar akıllı telefon veya tablet  gibi cihazlarla online olarak tamamen ücretsiz hafızlık yapabilmektedir.

    http://kuran.online/ web sitemizden  detay bilgi alınabilir...