Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bakanlığının 2022 yılı bütçesinin sunumunda, küresel salgının 2021'de ülke ekonomileri üzerinde ciddi baskılar oluşturmaya devam ettiğini ifade etti.

Küresel enflasyon yükselirken, emtia ve enerji fiyatlarının artmaya devam ettiğini, tedarik zincirlerinde ciddi darboğaza, küresel borçlulukta ise yeni rekorlara şahitlik edildiğini anımsatan Varank, geçen yıl yüzde 6,8 küçülen Euro Bölgesi'nin bu yıl da büyük sorunlarla boğuştuğunu kaydetti.

"Dünya genelinden pozitif ayrışmayı başardık"

Varank, "Avrupa'da enerji fiyatlarında yüzde 600'lere varan artışlar, akaryakıt piyasasında yaşanan tedarik sıkıntıları hepimizin malumu. Avrupa ve Amerika’daki enflasyon oranları 2008 finansal krizinden bu yana en yüksek seviyesine geldi. Elbette bizim gibi gelişmekte olan ülkeler de bu olumsuz tablodan etkileniyor. Buna rağmen, geçen yıl gelişmiş ülkeler büyümede sınıfta kalırken, Sayın Cumhurbaşkanı'mızın liderliğinde attığımız adımlarla dünya genelinden pozitif ayrışmayı başardık." diye konuştu.

Yılın 9 ayında 161 milyar liranın üzerinde yatırım tutarı olan 8 bin 564 teşvik belgesi düzenlediklerini bildiren Varank, bu dönemde, yeni faaliyete geçen sanayi işletmesi sayısının önceki yıla göre yüzde 20'nin üzerinde artarak 12 bin 161 olduğunu, buradaki her 4 işletmeden birinin orta-yüksek ve yüksek teknoloji grubunda yer aldığını vurguladı.

Varank, küresel piyasada, adından söz ettirecek yeni Türk markaları çıkarmak üzere cesur girişimcileri, yenilikçi fikirleri desteklemeye devam edeceklerine dikkati çekerek, üretim, ihracat ve inovasyon öncülüğünde yakaladıkları sağlıklı büyüme trendini önümüzdeki dönemde de sürdüreceklerini bildirdi.

"Birçok alanda akılcı ve etkili politikalar uyguluyoruz"

Emtia piyasalarındaki dalgalanmalar, enerji fiyatlarındaki hızlı artış, lojistik ve tedarik zincirlerindeki aksaklıkların, en sorunlu alanlar olduğunu dile getiren Varank, şöyle devam etti:

"Ancak güçlü sanayi altyapımız, yetişmiş iş gücümüz, yeniliklere hızla uyum sağlama kabiliyetimizle aşamayacağımız engel yok. Bölgesel kalkınmayı sağlamlaştıracak, dijital ve yeşil dönüşüme hız kazandıracak ve bizleri müreffeh Türkiye hayalimize ulaştıracak adımları atmaya devam edeceğiz. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olarak hedefimiz net; ülkemizi katma değerli ve yüksek teknolojili üretimde global bir üs haline getirmek. Hedefe ulaşmak için de planlı sanayi altyapısından iş ve yatırım ortamına, AR-GE ve teknoloji ekosisteminden nitelikli insan kaynağına, KOBİ'ler ve girişimcilikten bölgesel kalkınmaya kadar birçok alanda akılcı ve etkili politikalar uyguluyoruz."

Varank, kritik teknolojileri yerli ve milli imkanlarla üretmek amacıyla uyguladıkları Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı'nı genişlettiklerini vurgulayarak, sanayide girdileri yerlileştirirken, odak alanlarda geleceğin teknolojilerini geliştirdiklerini belirtti.

"İl il, ilçe ilçe şarj istasyonu ihtiyacını belirledik"

Bu yıl mobilite, üretimde yapısal dönüşüm, dijitalleşme, sağlık ve kimya alanlarında yeni çağrılara çıktıklarını anımsatan Varank, şu bilgileri paylaştı:

"Böylece 50 milyar dolarlık cari açığın kaynağı olan 919 kritik ürün ve teknolojinin ülkemizde üretilmesine imkan sağlayacağız. 85 milyonun ortak hayali olan Türkiye'nin Otomobili Projesi emin adımlarla yoluna devam ediyor. Bugüne kadar 2,5 milyar liralık yatırım tamamlandı, yıl sonunda bu tutar 3,5 milyar lirayı bulacak. Hedeflendiği şekilde ilk araç, 2022'nin sonunda seri üretim bandından inmiş olacak. Elektrikli araçların kalbi olan bataryaların, Türkiye'de üretilmesi konusunda da ciddi ilerleme kaydettik. TOGG ile dünya devi FARASİS, 20 GWh'lik pil yatırımına yakın zamanda Gemlik'te başlayacak. Ayrıca, diğer küresel batarya üreticileriyle de görüşmelerimiz sürüyor. TOGG başta olmak üzere ülkemizde elektrikli araçların yaygınlaşmasını destekleyecek şarj altyapısı konusunda çalışmalarımız hızlandı. Teknik standartları yayımladık. İl il, ilçe ilçe şarj istasyonu ihtiyacını belirledik. Buna yönelik destek mekanizmalarını tasarladık."

"Uluslararası yatırımlarda güvenli liman"

Yatırım ortamını iyileştirmeye yönelik çalışmalar hakkında bilgi veren Varank, kapsamlı teşvik ve destek mekanizmalarıyla Türkiye'yi uluslararası yatırımlarda güvenli liman olarak öne çıkarmak için var güçleriyle çalıştıklarını kaydetti.

Küresel İnovasyon Endeksi'nde bu yıl 10 basamak birden yükselerek Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine, 41'inci sıraya ulaştıklarını anımsatan Varank, oluşturdukları yatırım ortamı sayesinde özel sektör yatırımlarının devam ettiğini belirtti.

"Bilgi ve iletişim teknolojilerine birçok alanda projeler devam ediyor"

Elektrikli araç, hibrit motor, batarya, Milli Muharip Uçak, İnsansız Hava Aracı, güneş paneli hücresi ve petrokimya gibi kritik alanlarda 38 yatırım için proje bazlı destek kararı yayımladıklarını anlatan Varank, AR-GE ve yenilik kapasitesini geliştirmeye devam ettiklerini söyledi. Varank, "Türkiye'nin AR-GE ve inovasyon üssü Bilişim Vadisi'nde yazılımdan tasarıma, otonom araçlardan bilgi ve iletişim teknolojilerine birçok alanda projeler devam ediyor." ifadelerini kullandı.

Sanayide dijital dönüşümü hızlandırdıklarına dikkati çeken Varank, insan kaynağı, girişimcilik ve altyapılar konusunda önemli atılımlar yaparak ülkeyi yapay zeka alanındaki ilk 20 ekonomi arasına taşıyacaklarının altını çizdi.

Dijitalleşme alanında uluslararası iş birliklerini de önemsediklerini dile getiren Varank, Beceri Açığının Azaltılması Hızlandırma Programı ile insan kaynağını, Endüstriyel IoT ve Üretimde Yapay Zeka projeleriyle de sanayiyi geleceğe hazırladıklarını, işletmeleri, dijital dönüşümlerini hızlandıracak yeni finansman araçlarıyla buluşturmak üzere Yatırım Avrupa ve Dijital Avrupa Programlarına katılım müzakerelerini de sürdürdüklerini bildirdi.

"90 projeye TÜBİTAK vasıtasıyla destek sağladık"

Sanayide sürdürülebilir kalkınma ve yeşil dönüşüm için kararlı adımlar atıklarını ifade eden Varank, bu dönüşüm sürecinin, yatırım, üretim, istihdam ve ihracat politikalarında köklü değişikliklere yol açacağını ve 2053 vizyonunun temel bileşenlerden biri olarak gördüklerini dile getirdi.

Mustafa Varank, bakanlık olarak iklim değişikliği konusunda kilit rol üstlendiklerine işaret ederek, Yeşil Mutabakat gerekliliklerinden en çok etkilenecek enerji-yoğun sanayi sektörlerinin modernizasyon ve dönüşümüne ilişkin çalışmalar yürüttüklerini anlattı.

Demir-çelik sektöründeki karbon emisyonlarının azaltılması amacıyla Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ile yakın iş birliği içerisinde olduklarını kaydeden Varank, "Yeşil Mutabakata uyum kapsamındaki öncelikli AR-GE ve yenilik konularına ilişkin 90 projeye TÜBİTAK vasıtasıyla destek sağladık. Yaşam Döngüsü Değerlendirme faaliyetlerinin temelini oluşturacak ulusal bir veri tabanı geliştiriyoruz." diye konuştu.

Bakan Varank, "Yeşil OSB Sertifikasyon Sistemi"ni hayata geçirerek, OSB'leri yeşil ve sürdürülebilir üretim alanlarına dönüştüreceklerini söyledi.

2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejilerinin temel bileşenlerinden birinin girişimciliğin geliştirilmesi olduğuna dikkati çeken Varank, bu noktada bakanlık olarak KOSGEB, Kalkınma Ajansları, TÜBİTAK gibi ilgili ve bağlı kuruluşlarla girişimcilere finansal destekler verdiklerini anlattı.

"DENEYAP Teknoloji Atölyeleri, 57 ilde faaliyet gösteriyor"

Teknoparklar, Kuluçka Merkezleri ve TEKMER gibi altyapılarla yenilikçi iş fikirlerinin ticarileşmesini sağladıklarını belirten Varank, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bakanlıkça inisiyatif alarak 'Fonların Fonu' mekanizmalarını hayata geçirdik. İstanbul Bölgesel Girişim Sermayesi Programı ile fonlara aktaracağımız 250 milyon liralık bütçenin kaldıraç etkisi, 1 milyar liranın üzerinde bir fon büyüklüğü oluşturacak. Teknoloji-İnovasyon Fonu ile 2 girişim ve 4 girişim sermayesi fonuna şimdiye kadar 70 milyon lira destek sağladık. 28 genç girişim, Tech-InvesTR Programı kapsamında desteklediğimiz fonlardan 186 milyon liralık yatırım aldı."

Temel bilimlerden teknolojiye, Ar-Ge'den üretime, başarıların ana dayanağı olan nitelikli insan kaynağının geliştirildiğini ifade eden Varank, bu kapsamda gençleri erken yaşta çığır açıcı teknolojilerle buluşturan DENEYAP Teknoloji Atölyelerinin, 57 ilde faaliyet gösterdiğini kaydetti.

Varank, bu atölyelerin, 2023'e kadar 81 ilin tamamında yaygınlaştırılacağını anlatarak, "Kendi-kendine öğrenme metoduyla, tamamen ücretsiz yeni nesil yazılım eğitimlerinin verildiği 42 Okulları, İstanbul ve Kocaeli'de faaliyete geçti. Dünyanın en büyük Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali TEKNOFEST küresel bir marka olma yolunda hızla ilerliyor. İlk yılında 14 kategoride düzenlediğimiz yarışmalara 20 bin genç başvurmuştu. Bu yıl 36 kategorideki yarışmalara 111 ülkeden 200 binin üzerinde başvuru aldık." ifadesini kullandı.

TEKNOFEST 2022'de Samsun'da

TEKNOFEST'i gelecek yıl Karadeniz'e taşıyarak, milli mücadele meşalesinin yakıldığı Samsun'da gerçekleştireceklerini bildiren Varank, bu kapsamda düzenlenecek "TEKNOFEST Azerbaycan" ile organizasyonun küresel marka olma yolundaki ilk adımının da atılacağını dile getirdi.

Mustafa Varank, bu yıl, TÜBİTAK Ortaokul ve Lise Öğrencileri Araştırma Proje Yarışmaları'na 30 bine yakın projeyle 38 bin öğrencinin katıldığını anımsatarak, "Yine 81 ilimizde yaklaşık 2 milyon 700 bin kişinin ziyaret ettiği Bilim Fuarları düzenledik. Bu fuarlarda 5 bini aşkın okuldan 500 bin öğrencimiz 190 bin bilimsel proje hazırladı." bilgisini paylaştı.

Türkiye, uluslararası bilim olimpiyatlarında 54 madalya kazandı

Varank, matematik, fizik, kimya, biyoloji ve bilgisayar dallarında düzenlenen bilim olimpiyatlarında da başarı grafiğinin her yıl yükseldiğine işaret ederek, bu yıl uluslararası bilim olimpiyatlarında Türkiye'nin 5 altın, 19 gümüş ve 30 bronz madalya kazandığını hatırlattı.

Dünyanın en büyük bilim ve mühendislik yarışması olan ISEF'te tarihi bir başarı elde eden Türkiye'nin, 13 ödül kazandığını vurgulayan Varank, şöyle devam etti:

"Avrupa Birliği Genç Bilim İnsanları Yarışması'nda Malatya'dan bir gencimiz ülkemize ilk kez birincilik kazandırdı. Geleceğin Aziz Sancarlarını, Cahit Arflarını yetiştirecek TÜBİTAK Fen Lisesi, 90 öğrenciyle eğitim öğretime başladı. Gençlerimizi temel bilimlere yönlendirmek amacıyla bu yıl 16 farklı alanda 2 bin 300 lisans öğrencisine başarı bursu verdik. Teknopark ve AR-GE merkezlerinde temel bilim mezunu istihdam eden firmalara 23 milyon liralık maaş desteği sağladık. TÜBİTAK Stajyer Araştırmacı (STAR) Programıyla 1500 lisans öğrencisine Ar-Ge projelerinde tecrübe kazanma imkanı sunduk. İkinci çağrımızla bu sayıyı 3 bine çıkaracağız."

Sanayi Doktora Programı'yla 1162 doktora öğrencisinin yetişmesini ve sanayide istihdamını teşvik ettiklerini dile getiren Varank, özel davetle TEKNOFEST'e gelen Nobel ödüllü bilim insanı Aziz Sancar'ın adıyla yeni bir Doktora Sonrası Araştırma Burs Programı başlattıklarını ifade etti.

"OSB'lerin doluluk oranı yüzde 83'ü aştı"

Varank, Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) uygulamasının, düzenlemeler neticesinde dünya genelinde örnek alınan kurumsal bir yapıya kavuştuğunun altını çizerek, "Bugün itibarıyla ülkemizde 327 OSB bulunuyor. Göreve geldiğimizden bu yana OSB'lerdeki projeler için 2021 fiyatlarıyla, yaklaşık 11 milyar lira tutarında kredi kullandırdık. Toplam alanı 83 bin hektar olan üretimdeki OSB'lerimizin doluluk oranı yüzde 83'ü aşmış durumda. Bu oran arttıkça, OSB'lerdeki 2,2 milyon olan istihdama 300 bin yeni istihdam katılmasını öngörüyoruz." dedi.

OSB'leri, üretimde yeşil dönüşümün başlangıç noktası olarak gördüklerini kaydeden Varank, buradan hareketle "Yeşil OSB Ulusal Çerçevesi" taslağını hazırladıklarını ve dönüşüm için gerekli altyapıların inşasında kullanmak üzere Dünya Bankasından 300 milyon dolar kaynak temin ettiklerini bildirdi.

Bakan Varank, OSB'lerin yanında, büyük çaplı sanayi yatırımlarını teşvik etmek üzere yeni bir model olan 24 Endüstri Bölgesi ilan ettiklerini anlatarak, sanayicilere, kiralama yöntemiyle uygun maliyetli yatırım alanları sundukları bu bölgelerde, vasıflı çelik, petrokimya, enerji, ilaç, otomotiv gibi birçok sektörde üretimler gerçekleştirildiğini dile getirdi.

"Gençlerin yeni beceriler kazanmasına odaklanılacak"

Yaklaşık 25 bin kişinin istihdam edildiği endüstri bölgelerinde 2020 yılında 7,5 milyar dolarlık ihracat yapıldığını ifade eden Varank, şu bilgileri verdi:

"Son 19 yılda tamamlanan 135 sanayi sitesinin alt ve üstyapı inşaatlarına 2,4 milyar lira kaynak kullandırdık. 2021 yılı sonu itibarıyla 5 Sanayi Sitesi projesini daha tamamlayacağız. Bakanlık, Kalkınma Ajansları ve Bölge Kalkınma İdareleri eliyle yereldeki potansiyeli harekete geçirerek refahın yurt sathına dengeli yayılması için çalışıyoruz. 26 Kalkınma Ajansımız, 23 binden fazla projeye güncel fiyatlarla 11 milyar lira destek sağlayarak 19 milyar liraya yakın bir kaynağı harekete geçirdi."

Ajansların, gelecek 2 yılda bölgesel kalkınmanın dinamosu olan gençlerin yeni beceriler kazanmasına ve istihdamına odaklanacağına dikkati çeken Varank, "Gençlik ve Spor Bakanlığı ile birlikte başlattığımız Çalışan ve Üreten Gençler Programı'yla 32 ilimizde 170 fabrika binası kurarak yatırımcıların hizmetine sunuyoruz. Buraya sağlayacağımız 600 milyon lirayı aşkın destekle 60 bin gencimiz istihdam edilecek." değerlendirmesinde bulundu.

Varank, Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında, 14 ilde 132 projeye 976 milyon lira kaynak aktardıklarını belirterek, 81 ilin tamamında dezavantajlı kesimlerin sosyal ve ekonomik hayata aktif katılımını Sosyal Gelişmeyi Destekleme Programı ile sağladıklarını kaydetti.

"İllerimizi uluslararası alanda daha rekabetçi konuma taşıyacağız"

Mustafa Varank, imalat ve ihracat merkezi konumundaki şehirlerde beşeri ve kurumsal kapasiteyi geliştirmek amacıyla bu yıl "Üreten Şehirler" adında yeni bir program başlattıklarının altını çizerek, "Böylece Adana, Antalya, Balıkesir, Denizli, Eskişehir, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kayseri, Konya, Manisa, Mersin, Sakarya ve Tekirdağ illerimizi uluslararası alanda daha rekabetçi konuma taşıyacağız. GAP, DOKAP, DAP ve KOP Bölge Kalkınma İdarelerimiz bugüne kadar 5 bin 731 projeye 2021 fiyatlarıyla 5 milyar 802 milyon lira kaynak aktardı." ifadesini kullandı.

Yılın 9 ayında sanayi ürünlerine yönelik 23 binin üzerinde denetim yaptıklarını anımsatan Varank, denetimlerde teknik düzenlemelere aykırı bulunan 3 binden fazla ürün için 6 milyon liraya yakın idari para cezası uyguladıklarını söyledi.

Yasal metroloji faaliyetleri kapsamında 1 milyon 300 binin üzerinde gerçekleştirdikleri ölçü aletinin muayenesinde aykırılık tespit edilen 85 bin ölçü aleti için yaklaşık 4,5 milyon lira para cezası uyguladıklarını anlatan Varank, yapılan ani denetimlerde 215 bin akaryakıt ve LPG sayacından 4 bin 85'inde, 17 bin tartı aletinden 306'sında ve 3 bin 149 taksimetreden 158'inde aykırılık tespit ederek cezai işlem yürüttüklerini bildirdi.

"Bilim ve sanayi alanlarında 11 anlaşma ve mutabakat zaptı imzaladık"

Bu yıl bilim ve sanayi alanlarında iş birliğine yönelik 11 anlaşma ve mutabakat zaptı imzaladıklarına işaret eden Varank, gelecek dönemde de özellikle Asya ve Afrika'da bu tür faaliyetlerin devam edeceğini dile getirdi.

Varank, KOSGEB'in kapsayıcı destek mekanizmalarıyla KOBİ'lerin yanında olduğunu vurgulayarak, "KOSGEB aracılığıyla 61 bini aşkın işletmeye, yılbaşından bu yana 1 milyar 740 milyon lira kaynak aktardık." dedi.

Kritik ürünlerin yerlileştirilmesi amacıyla kurgulanan Teknoyatırım ve Stratejik Ürün Programlarında destekledikleri projelerden 110'unun başarıyla tamamlandığını ifade eden Varank, KOBİ Finansman Destek Programı ile 211 milyon liralık kredi hacmi oluşturulduğunu kaydetti.

Bu sene İmalat Sanayinde Dijitalleşme temasıyla büyüklüğü 116 milyon lirayı bulan projeleri destekleme kararı aldıklarını anlatan Varank, sel ve yangın afetleriyle mücadele edilen bu zorlu yılda vatandaşları asla yalnız bırakmadıklarını, Antalya, Artvin, Bartın, Düzce, Edirne, Giresun, Kastamonu, İstanbul, İzmir, Muğla, Rize, Sinop, Trabzon ve Van'da yaşanan afetlerden etkilenen KOBİ ve esnafa 114 milyon liralık faizsiz kredi desteği sağladıklarını bildirdi.

Yaş sebze ve meyvenin taşınması sırasında oluşan kayıp ve zayiatın azaltılması için Soğuk Zincir Finansman Programı'nı devreye aldıklarını vurgulayan Varank, hallerde faaliyet gösteren esnaf ve lojistik firmalarına soğuk hava deposu ve frigorifik kasa alımlarında destek sağladıklarını, kaybolmaya yüz tutmuş meslekleri icra eden zanaatkarlar için yeni destek programını da yıl sonuna kadar devreye alacaklarını, KOBİ'lerin enerji-verimli elektrik motoru kullanmalarını özendirecek yeni destek programı hazırladıklarını kaydetti.

"Bireysel Genç Girişimci Programı ile bin 663 şirket kuruldu"

Bu yıl ilk defa patentle korunan 38 teknolojinin sanayiye aktarılmasını sağladıklarına dikkati çeken Varank, teknoloji tabanlı girişimcilere yönelik uygulanan Bireysel Genç Girişimci Programı ile 144'ü bu yıl olmak üzere toplamda bin 663 şirket kurulduğunu belirtti.

Yapılan çalışmalar hakkında bilgi veren Varank, salgın, deprem ve müsilaj gibi ülkenin acil ihtiyaç alanlarına yenilikçi yöntemlerle bilimsel çözümler ürettiklerini söyledi.

COVID-19 Türkiye Platformu altında geliştirilen, kendisinin de Faz-1 gönüllüsü olduğu VLP aşısının Faz-2 klinik çalışmalarının sonuçlandığını, Faz-3 çalışmasına başlamak için Sağlık Bakanlığındaki süreçlerin tamamlanmasını beklediklerini dile getiren Varank, "COVID-19 tedavisinde kullanılabilecek Montelukast ve Ribavirin ilaçlarında da Faz-2 klinik çalışmaları sürüyor. Montelukast'ta yakın zamanda acil kullanım izni aşamasına gelmeyi planlıyoruz." ifadelerini kullandı.

Müsilajla mücadele kapsamında kurulan, 59 farklı kuruluştan 157 araştırmacıyı bir araya getiren Marmara Denizi Eylem Planı Bilim ve Teknik Kurulunun başkanlığını TÜBİTAK Başkanı'nın yürüttüğüne işaret eden Varank, TÜBİTAK enstitüleri aracılığıyla stratejik önemi haiz AR-GE ve yenilik projelerini hayata geçirdiklerini bildirdi.

Varank, Türkiye'nin ilk milli Hava-Hava Füzeleri olan GÖKDOĞAN ve BOZDOĞAN'ın uçaktan atış testlerinin başarıyla tamamlandığını vurgulayarak, "Sıvı yakıtlı RAMJET projesinde son safhaya geldik. 2022'de süpersonik hızlarda çalışan RAMJET Motoru prototipini ortaya çıkaracağız. Geliştirdiğimiz Yerli ve Milli Sualtı Savaş Yönetim Sisteminin karadaki testlerini tamamlayarak Preveze Denizaltımıza entegre ettik." diye konuştu.

Doğal gaz hatlarındaki arızaları takip etmek için tümüyle yerli imkanlarla geliştirilen Boru İçi Denetleme Robotu "ROBOT-GÖZ"ü İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraki İGDAŞ'a teslim ettiklerini, böylece ABD'den sonra bu teknolojiyi üretebilen ikinci ülke olduklarını anlatan Varank, "TÜRASAŞ ile geliştirdiğimiz TSI sertifikasyonuna sahip ilk yerli ana hat lokomotifi E-5000'i önümüzdeki yıl TCDD'ye teslim edeceğiz. Bu sayede gelecek on yıl içerisinde ihtiyacımız olan yaklaşık 1,5 milyar avro değerindeki 500 lokomotifi kendi imkanlarımızla üretebileceğiz." değerlendirmesinde bulundu.

Yerli işletim sistemi Pardus'un kurulu olduğu akıllı tahta sayısının 100 bini aştığını belirten Varank, Diyanet İşleri Başkanlığı ve AFAD'ın, tamamen Pardus'a geçerek, yabancı işletim sistemlerine bağımlılıktan kurtulduğunu kaydetti.